тэкто́ніка, ‑і, ДМ ‑ніцы, ж.

Спец.

1. Раздзел геалогіі, які вывучае структуру, рух, дэфармацыю і развіццё якога‑н. участка зямной кары і верхняй мантыі Зямлі.

2. У архітэктуры — асаблівасці ўзаемаразмяшчэння частак будынка і суадносіны яго форм і прапорцый; архітэктоніка.

[Ад грэч. tektonikē — будаўніцтва.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ужыва́нне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. ужываць — ужыць і стан паводле знач. дзеясл. ужывацца ​2; прымяненне, выкарыстоўванне. Пераноснае ўжыванне слова. □ Калісьці ў .. прадзеда [пана Магдановіча] ляжаў дзікі пустыр зямлі без усялякага ўжывання. Бядуля.

2. Ужытак (у 2 знач.). Знаходзіцца ва ўжыванні.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

улада́льнік, ‑а, м.

Той, хто ўладае чым‑н. Уладальнік аўтамашыны. Уладальнік маркі. □ Хлопчык пасябраваў не толькі з кацянём, а і з яго маленькім уладальнікам — Толікам. Васілевіч. Уявім сабе на хвіліну, што Міхал дамогся свайго, стаў уладальнікам некалькіх дзесяцін зямлі. Навуменка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фарысе́йскі, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да фарысея (у 1 знач.).

2. Уласцівы фарысею (у 2 знач.); ханжаскі, крывадушны. Акопы заараў стальны парог, Прабітыя ў зямлі сатлелі каскі, Жалезныя крыжы, падковы, спражкі, Дзе фарысейскі надпіс: «З намі бог». Жычка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шча́сны, ‑ая, ‑ае.

Разм. Тое, што і шчаслівы. Я шчасны, што сынам быць гэтай зямлі Мне лёсам наканавана. Барадулін. Кастрычнік долю шчасную Прынёс у родны край. Астрэйка. Работай мірнай, шчаснай Заняты твой народ: Рабочы і калгаснік, Вучоны і пілот. Глебка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

эро́зія, ‑і, ж.

1. У геалогіі — разбурэнне горных народ, паверхні зямлі вадой, ільдом або ветрам. Ледніковая эрозія. Эрозія глебы.

2. У тэхніцы — разбурэнне паверхні металаў пад уздзеяннем механічных фактараў ці электрычных разрадаў.

3. У медыцыне — утварэнне язваў на паверхні эпітэлію.

[Лац. erosio — раз’яданне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Дуна́й агульная назва вялікай ракі ў беларусаў’ (Яшкін), рус. дыял. дуна́й ’ручаёк з-пад зямлі’, укр. дуна́й ’разліў вады’, польск. дыял. dunaj ’далёкая незнаёмая рака, мора’. Ад уласнай назвы ракі Дунай; гл. Фасмер, 1, 553 (да тлумачэння ўласнай назвы Дунай гл. Трубачоў, Эт. сл., 5, 156–157). Параўн. яшчэ Брукнер, 103.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Пло́зы ў песні: Ой, пайду я каля лозы, аж mcm арэ мілы плазы… (навагр., Дзмітр.). Гэта варыянт песні “Ой, пайду я каля луга, там мой мілы арэ плугам”. Лексема плазы ўтварылася пры ад’ідэацыі плуг‑сім і польск. pląsy ’поласы’ (гл. пачассі ’кавалак ворнай зямлі’) і пад уплывам рыфмы: лозы — плазы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ры́ться несов.

1. (копаться) капа́цца;

ры́ться в земле́ капа́цца ў зямлі́;

2. (перебирать, разыскивая, изучая) капа́цца; (о животных) ры́цца;

ры́ться в кни́гах капа́цца ў кні́гах;

3. (шарить, искать) шука́ць;

ры́ться в карма́нах шука́ць у кішэ́нях.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

атмасфе́ра ж., в разн. знач. атмосфе́ра;

а. Зямлі́ — атмосфе́ра Земли́;

а. спачува́ння — атмосфе́ра сочу́вствия;

ця́жкая а. — тяжёлая атмосфе́ра;

ціск у 20 ~фе́р — давле́ние в 20 атмосфе́р;

◊ разрадзі́ць ~ру — разряди́ть атмосфе́ру;

а. абвастры́лася — атмосфе́ра накали́лась

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)