яда́ ж.

1. (действие) еда́;

2. пи́ща, еда́; ку́шанье ср.;

◊ апеты́т прыхо́дзіць у час яды́ — посл. аппети́т прихо́дит во вре́мя еды́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нажэ́рці, ‑жару, ‑жарэш, ‑жарэ; ‑жаром, ‑жараце; зак., што і чаго.

Груб.

1. і без дап. З’есці ў нейкай колькасці або на нейкую суму.

2. У выніку добрай яды атрымаць, нажыць што‑н. Нажэрці карак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

абжо́ра, ‑ы, м. і ж.

Разм. Той, хто любіць многа есці; прагны да яды. Сярод.. [рыбак], свецячы белым распухлым жыватом, плаваў і сам абжора — шчупак. Аляхновіч. [Ярохін:] — А вось гэты тлусты пан, відаць, вялікі абжора. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Лакчы́вы ’прагны да яды’ (шальч., Сл. паўн.-зах.), як і ўкр. лапчивий, лапшивий ’хцівы, прагны, пажадлівы’, запазычана з польск. łapczywy, łapciwy ’тс’ Ctapczyć ’хціва хапаць’ < выклічнік lap© lapsi (Слаўскі, 4, 471).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

прыку́сваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

1. Незак. да прыкусіць.

2. Адкусваць што‑н. невялікімі часткамі ў дадатак да якой‑н. іншай яды. Душачыся гарачай бульбай, прыкусваючы смачным гурком, [Хведзька] выбіраў з кацялка бульбіну за бульбінай. Мележ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пладо́вы, ‑ая, ‑ае.

1. Які прыносіць прыдатныя для яды плады. Пладовыя дрэвы.

2. Прыгатаваны з пладоў; у склад якога ўваходзяць плады. Пладовы цукар. Пладовае віно.

3. У складзе якога маюцца органы размнажэння, апладненяя (пра расліны).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

галадо́ўка, ‑і, ДМ ‑доўцы; Р мн. ‑довак; ж.

1. Разм. Тое, што і галаданне. // Галодны час. Шчупак пасля доўгай зімовай галадоўкі робіцца асабліва пражэрлівым. Шашкоў.

2. Адмаўленне ад яды ў знак пратэсту. Аб’явіць галадоўку.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Брузда́цца ’аблівацца ў час яды, неахайна есці’ (Бяльк.). Мабыць, гукапераймальнае. Параўн. рус. бру́здить ’бурчаць’ (да апошняга гл. Фасмер, 1, 219, які прыводзіць і літ. bruzduliúoti). Да семантыкі параўн. бурбо́ліць ’булькаць; старанна есці, спяшацца’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ядо́к, едака́, мн. едакі́ і едако́ў, м.

1. Той, хто есць, мае патрэбу ў харчаванні, або (звычайна з азначэннем) пра чалавека, які выяўляе пэўныя адносіны да яды.

Які я., такі і работнік (з нар.).

2. Той, хто харчуецца дзе-н. або знаходзіцца дзе-н. на харчовым забеспячэнні.

Размеркаваць па едаках.

|| прым. ядо́цкі, -ая, -ае (да 2 знач.; спец.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

памідо́р, ‑а, м.

1. Аднагадовая агародная расліна сямейства паслёнавых з чырвонымі або жоўтымі пладамі, прыдатнымі да яды. Пасынкаваць памідоры.

2. Плод гэтай расліны. Быў канец жніўня, і на палях яшчэ цямнелі сланечнікі і чырванелі пераспелыя памідоры. Якімовіч.

[Ад іт. pomi d'oro — залатыя яблыкі.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)