каса́², -ы́, мн. ко́сы і (з ліч. 2, 3, 4) касы́, кос, ж.
Ручная сельскагаспадарчая прылада, якая складаецца з доўгага загнутага ляза, насаджанага на касільна, і служыць для скошвання травы, збожжа і пад.
Кляпаць касу.
◊
Найшла каса на камень — сутыкнуліся розныя непрымірымыя погляды, інтарэсы, характары.
Хоць касою касі — вельмі многа.
|| памянш. ко́ска, -і, ДМ -сцы, мн. -і, -сак, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пуп м. пуп;
◊ п. зямлі́ — пуп земли́;
браць на п. — надрыва́ться;
хоць п. развяжы́ — еды́ нава́лом
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
тапо́р, -пара́ м. топо́р;
◊ хоць т. ве́шай — хоть топо́р ве́шай;
пасля́ гэ́бля тапаро́м — по́сле руба́нка топоро́м
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
абы-калі́, прысл.
Усё роўна калі; ва ўсякі час, хоць калі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
неймёт безл., разг. не бярэ́;
◊
хоть ви́дит о́ко, да зуб неймёт посл. хоць ба́чыць во́ка, ды даста́ць далёка;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
памя́нуты, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад памянуць.
2. у знач. прым. Упамянуты, названы. Хоць шмат прайшло з памянутых часін, Хоць выгляд краю роднага змяніўся, Ніколі не забудзеш тых мясцін, Дзе ненавідзець ворага вучыўся. Кляўко.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ло́пнуть сов., в разн. знач. ло́пнуць, трэ́снуць;
◊
хоть ло́пни хоць ло́пні (трэ́сні);
чтоб ты ло́пнул! каб ты ло́пнуў (трэ́снуў)!
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
топо́р м. сяке́ра, -ры ж.; тапо́р, -пара́ м.;
◊
хоть топо́р ве́шай бы́ццам каты́ ў ха́це начава́лі; хоць сяке́ру заве́сь;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Трын-трава́ ‘ўсё адно, усё роўна, хоць бы што’ (ТСБМ), ‘дробязь, тое, што не заслугоўвае аніякай увагі’ (Юрч. Фраз.). Параўн. рус. фалькл. трын былинушка трава ‘нейкая трава’ (СРНГ), аргат. трын‑трава ‘каноплі’ (Шчарбакова-Бруева, Соц.-корп. лексика, 174). Разглядаецца як русізм у беларускай мове; рус. трын‑трава перакладаецца як тынь-трава або апісальна: ему все трын‑трава — яму хоць бы што (Некр. і Байк.). Аналагічна Станкевіч (Язык, 948) адносна рус. трынь-трава, для якога прапануецца ў якасці адпаведніка народны фразеалагізм, запісаны на Чэрвеньшчыне: ані шум баравы. Гл. трынь-трава, тынь-трава.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зяць, ‑я; мн. зяці, ‑ёў; м.
Муж дачкі. І хоць у кожным пісьме дачка з зяцем запрашала і прыехаць да іх жыць або хоць у госці, Аляксандра Пятроўна ўсё не згаджалася. Каршукоў. Зяць на двор — чарка на стол. Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)