забі́цца¹, -б’ю́ся, -б’е́шся, -б’е́цца; -б’ёмся, -б’яце́ся, -б’ю́цца; зак.
1. Ударыўшыся, разбіцца насмерць.
З. пры падзенні.
2. Забрацца, схавацца куды-н. (разм.).
З. ў куток.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Закупорыцца, засмеціцца.
Труба забілася пяском.
|| незак. забіва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
стая́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
1. Вертыкальны брус, які служыць апорай для чаго-н., вертыкальная труба і пад.
2. У будынках: цагляны слуп з комінам ад столі да страхі.
|| памянш. стаячо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м.
|| прым. стаяко́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кляпа́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад кляпаць.
2. у знач. прым. Зроблены кляпаннем. Кляпаная труба. Кляпаныя канструкцыі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пячны́, ‑ая, ‑ое.
Які мае адносіны да печы. Пячная труба. Лячныя дзверцы. // Які ажыццяўляецца пры дапамозе печы. Пячное ацяпленне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папра́ўны, ‑ая, ‑ае.
Такі, што можна паправіць. [Страйболаў:] — Падлікі, пэўна, не верныя, труба не вытрымала... звычайная памылка, і лёгка папраўная. Шынклер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Трамбо́н ’духавы медны музычны інструмент’ (ТСБМ). Праз польскую ці рускую мовы з італ. trombone ’вялікая труба’, якое ад tromba ’труба’ (Фасмер, 4, 105; Голуб-Ліер, 490; ЕСУМ, 5, 647).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дачы́рвана, прысл.
Да чырвонага колеру. Праз некалькі хвілін чыгунная печ гудзела на ўсю хату, а бляшаная труба распалілася аж дачырвана. Шашкоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
глядзе́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Тое, што і аптычны. Глядзельнае шкло. Глядзельная труба.
2. Прызначаны для гледачоў (у 2 знач.). Глядзельная зала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ру́ля ’дула’ (ТСБМ, Ласт., Стан., Шымк. Собр.), ру́лька ’тс’ (ТС). Відаць, з ру́ра ’труба’ (гл.), параўн. ст.-бел. pypa, рула, руля ’труба’ з ст.-польск. rura, што ў сваю чаргу з с.-в.-ням. roere, rōre, с.-ням. rūre ’тс’ (Булыка, Запазыч., 289; Лекс. запаз., 93; Нававейскі, Zapożyczenia, 261). Сюды ж ру́ля ’трубка вытканага палатна’ (чэрв., Гіл.), ’труба (вадаправодная і інш.)’ (ашм., Стан.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ру́пар, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Труба канічнай формы, якая служыць для ўзмацнення гуку.
Гаварыць у р.
2. Рэпрадуктар у выглядзе такой трубы.
З рупара даносілася музыка.
3. перан., чаго. Распаўсюджвальнік чыіх-н. ідэй, поглядаў (кніжн.).
Р. чужых ідэй.
|| прым. ру́парны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)