*Памярэ́ча, помырэча ’мор; перан. злы, дакучлівы чалавек’ (Клім.). Дэрыват з суф. ‑эч‑а ад памерці < тегН (гл. мерці) (Сцяцко, Афікс. наз., 97).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Скапу́ціццапамерці’ (ТСБМ, ТС, Варл.). Рус. калуж., маск. скапу́титься ‘нечакана і моцна захварэць’. Ад капут (гл.), што з ням. kaput ‘канец; смерць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

зайсці́ся, зайду́ся, зо́йдзешся, зо́йдзецца; зайшо́ўся, -шла́ся, -ло́ся; зайдзі́ся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Замерці, знямець, страціць адчувальнасць.

Пальцы зайшліся ад холаду.

Сэрца зайшлося ад страху.

2. Памерці (разм.).

З. ад голаду.

3. Пачаць нястрымана плакаць, смяяцца, кашляць і пад.

З. ад смеху.

Дзіця зайшлося ад плачу.

|| незак. захо́дзіцца, -джуся, -дзішся, -дзіцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Ге́гнуцьпамерці; забіць’ (Сцяц.). Здаецца, гукапераймальнага паходжання Параўн. рус. ге́кнуть ’ударыць, упасці’, ги́гать ’шумець, запалохваць крыкам’, укр. гигнути ’шпурнуць, кінуць на зямлю; здохнуць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Каве́ндзіцца ’мучыцца, паміраць з мукамі’ (Нас.). Да кавенныцца (гл.), параўн. у Насовіча: кавенкнуцьпамерці з мукамі’. Фанетыка не зусім ясная, магчыма, экспрэсіўная пераробка гукаў.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ско́іцца ‘адбыцца’ (ТС), ‘знябыцца, абцяжарыцца’ (Варл.). Прыставачнае ўтварэнне ад *kojiti, параўн. укр. ско́їти ‘зрабіць нешта нядобрае, учыніць’; чыстая аснова прадстаўлена ў койкнуцьпамерці’, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

*Спрышчыцца, спры́шчытысʼпамерці, скачанець’ (Клім.). Гарачава (Этимология–1985, 64) выводзіць з спры́шчыты ‘адмарозіць’ (Клім.); звычайна спры́шчыць ‘спячы’ (Сцяшк. Сл.), ‘спапяліць’ (ТС). Да прышчыць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Схібну́ццапамерці’: “Як матуля жыла, часценька гасціла // Матуленька схібнулась, гасціна мінулась” (свісл., Ант.), ’памыліцца’ (Нас., Стан.), схі́бны ’падманны, ненадзейны’ (Нас.). Да хібіць, хібы, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Перарыва́цца (перэрыва́цца) ’нервавацца’, перэрва́цца ’разнервавацца’, пярэрва ’клопат, нерваванне, турботы’ (ТС). Відаць, роднаснае польск. przerywać się ’надрывацца’. Параўн. драг. порва́тыся можна од не́рвупамерці ад перажыванняў’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Скі́пціццапамерці, здырдзіцца’ (в.-дзв., паст., Сл. ПЗБ). Аўтары слоўніка параўноўваюць з літ. kèptelėti ‘тс’, далёкім у фармальных адносінах; хутчэй да скепсціцца (гл.), ужытага эўфемістычна.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)