Во́льна ’павольна’ (Нас., Касп.); ’магчыма, дазволена’ (Нас.). Да воля (гл.). Параўн. таксама паволі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ле́насна ’павольна’ (Сцяшк. Сл.). Утворана ад прыметніка *ленасны < прасл. lenostь. Да ляны (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ада́жыо,
Спец.
1. прысл. Ціха, павольна (аб тэмпе выканання музычнага твора).
2. нескл., н. Музычны твор або частка яго ў павольным тэмпе.
[Іт. adagio.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пілю́каць ’пілікаць’, ’рэзаць тупым; пілаваць павольна’, ’часта напамінаць’ (Нас.). Гукапераймальнае. Параўн. таксама пілікаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
брысці́, брыду́, брыдзе́ш, брыдзе́; брыдзём, брыдзяце́; пр. брыў, брыла́, ‑ло́; заг. брыдзі́; незак.
Ісці павольна, з цяжкасцю перастаўляючы ногі; цягнуцца. І бачыць дзед Талаш — вялізны дзікі кабан павольна выходзіць з ляснога гушчару і брыдзе па чэрава ў снезе, не зважаючы на дзеда. Колас. Гэта ёсць пераход, каб не лезці ў ваду, не брысці цераз брод. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прапле́сціся, ‑плятуся, ‑пляцешся, ‑пляцецца; ‑пляцёмся, ‑плецяцеся, ‑плятуцца; пр. праплёўся, ‑плялася, ‑плялося; зак.
Прайсці павольна ці вяла, з цяжкасцю перастаўляючы ногі. Праплесціся да ложка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чэ́паць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Павольна, цяжка ісці. [Стары] чэпаў, абапіраючыся на палку. Чутно было, як са старэчых грудзей ірвалася сіплае дыханне. Хадановіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
*Ляпля́ва, лепля́во ’марудна, павольна’, лепляву ’марудны (пра работу)’ (ТС). Балтызм. Параўн. літ. at‑lė̃plinti ’няўклюдна адыходзіць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Музыла ’марудзька’ (Федар. 7). Ад музіць ’марудзіць, павольна рабіць што-небудзь, перашкаджаць’, якое з му́дзіць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ля́нксам ’павольна, не спяшаючыся’ (ваўк., Сл. ПЗБ). Паводле Грынавяцкене (там жа, 2, 718), з ням. langsam ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)