Рэля́цыя ’данясенне пра баявыя дзеянні’ (ТСБМ). Ст.-бел. реляция (реляца) ’данос, даклад’ < ст.-польск. relacyja ’тс’ < лац. rĕlātio ’паведамленне; данясенне’ (Булыка, Лекс. запазыч., 51).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паля́пванне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. паляпваць, а таксама гукі, якія ўтвараюцца пры гэтым дзеянні.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бра́зганне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. бразгаць, а таксама гукі, якія ўтвараюцца пры гэтым дзеянні.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кан’юнкту́ршчына, ‑ы, ж.
Разм. Адносіны да чаго‑н., паводзіны, дзеянні, абумоўленыя кан’юнктурай, а не прынцыпамі, перакананнямі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прыта́кваць ’падтакваць’ (ТСБМ). Укр. прита́кувати ’тс’, рус. дыял. прита́кивать ’падтрымліваць чые-небудзь учынкі, дзеянні; раіць, угаворваць’, польск. przytakiwać ’падтакваць’, чэш. přitakat ’тс’. Да так (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паказу́ха, -і, ДМ -зу́се, ж. (разм.).
Выгляд усяго добрага, паспяховай дзейнасці; дзеянні, разлічаныя на знешні эфект, на тое, каб зрабіць добрае ўражанне на каго-н.
Устроілі паказуху перад начальствам.
|| прым. паказу́шны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
інсты́нкт, -у, М -кце, мн. -ы, -аў, м.
1. Прыроджаная здольнасць рабіць бессвядомыя мэтанакіраваныя дзеянні ў адказ на змены ўнутранага або знешняга асяроддзя.
І. самазахавання.
2. Падсвядомае прадчуванне чаго-н., унутранае чуццё.
Мацярынскі і.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дзе́янне, ‑я, н.
1. Дзейнасць. Марксізм не догма, а кіраўніцтва да дзеяння. □ Свідравала мозг страшная думка, і ў той жа час у галаве борзда, борзда складаўся план дзеяння. Колас. // толькі мн. (дзе́янні, ‑яў). Учынкі, паводзіны. — Ён не малы і павінен адказваць за свае дзеянні перад судом. Алешка. // толькі мн. (дзе́янні, ‑яў). Ваенныя аперацыі. Дывізія выйшла з акружэння арганізаваная, гатовая весці баявыя дзеянні. «Звязда».
2. Работа, функцыяніраванне (машыны, механізма і пад.). Прывесці механізм у дзеянне. Праверыць машыну ў дзеянні. // Прымяненне, праяўленне на практыцы (закона, правіла і пад.). Прадоўжыць дзеянне дагавору.
3. Уплыў, уздзеянне. Дзеянне клімату на арганізм. Дзеянне святла на рост расліны. Дзеянне лякарства. // Праяўленне якой‑н. энергіі, сілы. Дзеянне выбуховай хвалі. Міна запаволенага дзеяння.
4. Падзея, аб якой ідзе гутарка; дзея (у 2 знач.). Дзеянне паэмы адносіцца да мінулага стагоддзя. // Развіццё падзей у літаратурным творы. Ход дзеяння ў п’есе.
5. Асноўны від матэматычнага вылічэння. Чатыры дзеянні арыфметыкі.
•••
Каэфіцыент карыснага дзеяння гл. каэфіцыент.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бразгата́нне, ‑я, н.
Разм. Дзеянне паводле знач. дзеясл. бразгатаць, а таксама гукі, якія ўтвараюцца пры гэтым дзеянні.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
агрэсі́ўны, ‑ая, ‑ае.
Захопніцкі. Агрэсіўная акцыя, палітыка, Агрэсіўны блок. Агрэсіўныя сілы. // Варожы, наступальны. Агрэсіўны тон. Агрэсіўныя дзеянні.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)