трашча́ць
1.
2. (от изобилия) ломи́ться;
◊ за вуша́мі ~шчы́ць — за уша́ми трещи́т;
т. па ўсіх швах — треща́ть по всем швам
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
трашча́ць
1.
2. (от изобилия) ломи́ться;
◊ за вуша́мі ~шчы́ць — за уша́ми трещи́т;
т. па ўсіх швах — треща́ть по всем швам
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
залаты́
1.
2.
○ з. запа́с — золото́й запа́с;
◊ абяца́ць ~ты́я го́ры — обеща́ть (сули́ть) золоты́е го́ры;
~та́я во́сень — золота́я о́сень;
~та́я галава́ — золота́я
~та́я мо́ладзь — золота́я молодёжь;
~та́я сярэ́дзіна — золота́я середи́на;
~то́е вясе́лле — золота́я сва́дьба;
~то́е руно́ — золото́е руно́;
з. век — золото́й век;
~ты́я ру́кі — золоты́е ру́ки;
~ты́я сло́вы — золоты́е слова́;
~та́я жы́ла — золота́я жи́ла;
з. дождж — золото́й дождь;
~то́е дно — золото́е дно;
з. цяле́ц — золото́й теле́ц
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дурны́
1. (лишённый ума) глу́пый;
2. (бестолковый, неразумный) глу́пый, дура́цкий;
3.
◊ д. як пень (як бара́н, як бот) — глуп как си́вый ме́рин;
~ны́я гро́шы — шальны́е де́ньги;
крыча́ць ~ны́м го́ласам — крича́ть благи́м ма́том;
~ны́я жа́рты — глу́пая шу́тка;
з ~но́га ро́зуму — от (с) большо́го ума́;
няма́ дурны́х! — нет дурако́в!;
на маю́ ~ну́ю галаву́ (дурны́ ро́зум) — по моему́ сла́бому разуме́нию...;
за ~но́й галаво́й нага́м неспако́й —
пашлі́ ~но́га, а за ім друго́га —
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Калга́н 1 ’дуброўка (расліна)’ (
Калга́н 2 ’галава’ (экспрэс.) (
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мёртвый
1.
мёртвая
мёртвый я́корь
мёртвый вес
мёртвый язы́к
мёртвый капита́л
мёртвый инвента́рь
мёртвый у́зел
мёртвая пе́тля
мёртвая вода́
мёртвая приро́да мёртвая прыро́да;
мёртвая то́чка
мёртвая хва́тка мёртвая хва́тка;
мёртвая зыбь мёртвы зыб;
мёртвое простра́нство
мёртвый час мёртвая гадзі́на;
2.
◊
мёртвая тишина́ мёртвая цішыня́;
мёртвая душа́ мёртвая душа́;
ни жив, ни мёртв ні жывы́, ні мёртвы;
пить мёртвую піць без про́сыпу;
спать мёртвым сном спаць як забі́ты;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
тяжёлый
тяжёлый чемода́н ця́жкі́ чамада́н;
тяжёлый день ця́жкі дзень;
тяжёлые мы́сли ця́жкія ду́мкі;
тяжёлое наказа́ние ця́жкая ка́ра;
тяжёлая ра́на ця́жка́я ра́на;
тяжёлый шаг ця́жкі́ крок;
тяжёлый слог ця́жкі́ стыль;
тяжёлый во́здух ця́жкае (цяжко́е) паве́тра;
тяжёлый сон ця́жкі́ сон;
тяжёлая пи́ща ця́жка́я е́жа;
тяжёлая
тяжёлый хара́ктер ця́жкі́ хара́ктар;
тяжёлая доро́га ця́жка́я даро́га;
тяжёлая зада́ча ця́жка́я зада́ча;
тяжёлые обя́занности ця́жкі́я абавя́зкі;
тяжёлые ро́ды ця́жкі́я ро́ды;
тяжёлая смерть ця́жка́я смерць;
тяжёлое впечатле́ние ця́жкае (цяжко́е) ура́жанне;
тяжёлый труд ця́жка́я пра́ца;
тяжёлая инду́стри́я ця́жка́я інду́стрыя;
тяжёлая артилле́рия
тяжёлая вода́
тяжёлые мета́ллы
◊
тяжёлая рука́ ця́жка́я рука́;
тяжёлый на подъём ця́жкі́ на пад’ём, непаваро́тлівы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бале́ць I
1. боле́ть;
2.
3.
◊ душа́ (сэ́рца) балі́ць — душа́ (се́рдце) боли́т;
ні свярбі́ць ні балі́ць — ни хо́лодно ни жа́рко;
няха́й яго́ галава́ балі́ць — пусть он ду́мает; э́то его́ забо́та;
гавары́ць язы́к не балі́ць —
ад цяпло́сці не баля́ць ко́сці —
бале́ць II
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
круці́цца
1. враща́ться, верте́ться;
2. (летать вокруг) кружи́ться, ви́ться;
3. клуби́ться; вихри́ться;
4.
5. (беспокойно сидеть) верте́ться, ёрзать;
6.
7.
8. (быть в постоянных хлопотах) крути́ться;
9.
10.
11.
◊ галава́ кру́ціцца —
к. (вярце́цца) на языку́ — верте́ться на языке́;
к. ваўчко́м (уюно́м) — крути́ться (верте́ться) волчко́м;
як скура́т на агні́ кру́ціцца — ужо́м извива́ется;
ад чужо́га ша́лу галава́ кру́ціцца —
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сам
1.
он сам э́то сде́лал ён сам гэ́та зрабі́ў;
ты сказа́л э́то самому́ себе́ ты сказа́ў гэ́та само́му сабе́;
вы са́ми зна́ете вы са́мі ве́даеце;
он сам спра́вился с рабо́той ён сам спра́віўся з рабо́тай;
э́то сама́ жизнь гэ́та само́ жыццё;
2. (хозяин, глава)
сам приказа́л сам загада́ў;
◊
сам не свой сам не свой;
сам по себе́ сам па сабе́, сам праз сябе́;
быть сами́м собо́й быць самі́м сабо́й;
само́ собо́й разуме́ется само́ сабо́й разуме́ецца (зразуме́ла);
сам себе́ хозя́ин (
э́то говори́т само́ за себя́ гэ́та гаво́рыць само́ за сябе́;
и сам не рад і сам не рад;
он — сама́ доброта́ ён — сама́ дабрыня́;
каки́е са́ми, таки́е и са́ни
са́ми с уса́ми
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
гара́чы
1. горя́чий;
2. горя́чий, жа́ркий; (о погоде — ещё) зно́йный;
3.
4. горя́чий; вспы́льчивый;
5. горя́чий, стра́стный, пла́менный, пы́лкий; жа́ркий;
6.
◊ пад ~чую руку́ — под горя́чую ру́ку;
вы́паліць ~чым жале́зам — вы́жечь калёным желе́зом;
~чая галава́ — горя́чая
~чая кроў — горя́чая кровь;
па ~чых сляда́х — по горя́чим следа́м, по горя́чему сле́ду;
г. пункт — горя́чая то́чка;
усы́паць ~чых — всы́пать горя́чих;
у ~чай вадзе́ купа́ны —
куй жале́за, паку́ль ~чае —
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)