Пераве́с ’вага ў студні з жураўлём’ (горац., ДАБМ, камент., 809), ’лішак’ (Сл. ПЗБ) — утварэнні ад пераве́сіць, якое да пера- і ве́сіць — вісе́ць (гл.) у выніку семантычнага пераходу ’перавага’ > ’вага ў студні’, ’перавага’ > ’лішак’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Важка́цца ’вагацца, сумнявацца’ (Нас.). Да вага. Параўн. важгацца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вое́нныйII сущ. вайско́вы, -вага м., вае́нны, -ннага м., вайско́вец, -ко́ўца м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
яснови́дящий
1. прил. празо́рлівы;
2. сущ. празо́рлівы, -вага м., празо́рца, -цы м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ва́гам ’марудна, павольна’ (З нар. сл., Юрч.); ’паволі, паціху’ (Бяльк.); ’раўнамерна, з вытрымкай; на вагу, на вазе’ (Гарэц.). Звязана з вага (гл.) і з той абстрактнай семантыкай, што развілася ў вытворных ад вага; параўн. разважліва, паважна і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ваг 1 ’рычаг для падняцця цяжару’ (Клім.), вага ’ўмацаваная на сасе перакладзіна, якая служыць для даставання вады са студні’ (Юрч.); ’палка для ўскладання рознага цяжкага грузу на воз’ (Інстр. I); ’рычаг для падымання бярвення’ (Інстр. II). Да вага (гл.). Серб.-харв. ва̑г ’рычаг’ дазваляе меркаваць, што гэта значэнне з’яўляецца праславянскім.
Ваг 2 ’від павіннасці пражай у час прыгону’ (Шатал.). Да вага. Форма м. р. можа быць вытлумачана ўплывам рус. вес.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Важні́чы ’асоба, адказная за ўзважванне’ (Нас.). Да важыць, вага; параўн. ляснічы, паляўнічы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вагаві́ты ’які мае значную вагу’ (КТС): «малы нарадзіўся здаровы і вагавіты». Да вага.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ваго́мы ’які мае вагу, важкасць’ (КТС). Да вага. Магчыма, калька з рус. весомый.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Прагло́ ’вага ў студні з жураўлём’ (любан., ДАБМ, камент., 809). З пругло? (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)