будаўні́цтва, -а, н.
1. Галіна навукі і тэхнікі, якая займаецца будоўляй і рэканструкцыяй дамоў, збудаванняў.
2. Узвядзенне будынка або якога-н. іншага збудавання.
Б. спартыўнага комплексу.
3. Будаўнічы аб’ект, а таксама месца, дзе вядзецца будоўля.
Наведаць б.
4. перан. Стварэнне, арганізацыя чаго-н.
Культурнае б.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
перлі́т, ‑у, М ‑ліце, м.
Спец.
1. Шклопадобная вулканічная парода, якая выкарыстоўваецца як будаўнічы і ізаляцыйны матэрыял.
2. Адна са структурных частак жалезавугляродзістых сплаваў (сталі, чыгуну).
[Фр. perlite.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
керамзі́т, ‑у, М ‑зіце, м.
Порысты будаўнічы матэрыял у выглядзе гравію або шчэбеню, які вырабляецца паскораным абпальваннем легкаплаўкіх глін і прымяняецца для атрымання лёгкага бетону і жалезабетону.
[Грэч. kéramos — гліна.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
туф, ‑у, м.
Порыстая горная парода вулканічнага або асадкавага паходжання, якая выкарыстоўваецца як будаўнічы матэрыял. Вапнавы туф. □ У аддзелцы калон упершыню выкарыстаны .. туф, дэкаратыўная кераміка, чаканка. «ЛіМ».
[Ад лац. tofus.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
блок³, -а, мн. -і, -аў, м.
1. Частка якой-н. пабудовы, машыны і пад., якая сама складаецца з дэталей.
Б. цыліндраў.
2. Штучна зроблены з бетоннай сумесі будаўнічы матэрыял у выглядзе вялікай цагліны.
Шлакабетонны б.
3. Комплекс будынкаў аднолькавага прызначэння.
Хірургічны б.
|| прым. бло́чны, -ая, -ае (да 2 і 3 знач.).
Блочнае будаўніцтва.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
фібралі́т, ‑у, М ‑ліце, м.
Спец. Будаўнічы матэрыял у форме прасаваных пліт з раслінных валокнаў, драўляных стружак, касіры, звязаных звычайна цэментам. — Дык вось які ён, фібраліт, — гаварыў Фамін, разглядаючы шэрыя цэментаваныя пліты. «Звязда».
[Ад лац. fibra — валакно і грэч. líthos — камень.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
новабудо́ўля, ‑і, ж.
1. Будаўніцтва новых заводаў, дамоў і пад. Працаваць на новабудоўлі. Новабудоўлі дзесятай пяцігодкі.
2. Будаўнічы аб’ект, новае збудаванне. Мяняліся краявіды: залатая восень Падмаскоўя, трактары і малатарні на палях Смаленшчыны, новабудоўлі Беларусі. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
асі́ннік, ‑у, м.
1. Асінавы лес, хмызняк. Шуміць драбналессе: малады бярэзнік, асіннік, алешнік. □ Навокал рос змешаны лес, траплялі стромкія сосны, прысадзістыя елкі, бярэзнік і асіннік, пры дарозе пусціўся ядловец. Гурскі.
2. Асінавыя дровы, будаўнічы матэрыял з асіны і інш. Навазіць асінніку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ты́мбер ‘чатырохметровая часаная хваёвая калода’ (ТС), ты́мбры ‘фляксоны, дубовыя бярвенні рознай даўжыні і таўшчыні, якія ідуць на пабудову мастоў’ (навагр., Нар. лекс.), зборн. ты́нбра ‘тоўстае бярвенне, абчэсанае з чатырох бакоў’, ты́нбрына ‘адно бервяно’ (ТС). Запазычана праз польск. tymbry ‘кароткія брусы (пры гандлі драўнінай)’, параўн. timbersy ‘рэбры каркасу ў лодцы’, з англ. timber ‘будаўнічы матэрыял’, ‘бервяно, бэлька’, якое са ст.-англ. timber ‘збудаванне’, ‘будаўнічы матэрыял’, ‘лес, драўніна’, што ўзыходзіць да прагерм. *temran (параўн, ст.-фрыз. timber ‘лес, драўніна’, ст.-в.-ням. zimbar ‘жыллё, хаціна’, ням. Zimmer ‘пакой’). Стараанглійскі дзеяслоў timbran, timbrian быў асноўным для значэння ‘будаваць’ (Online Etymology Dictionary. Рэжым доступу: http://www.etymonline.com./index.php; 01.06.2010 г.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
матэрыя́л, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. Прадметы, рэчывы, з якіх будуецца, вырабляецца што-н.; сыравіна.
Будаўнічы м.
2. перан. Розныя звесткі, крыніцы, якія служаць асновай для чаго-н.
М. для назірання.
Гістарычны м.
3. звычайна мн. Збор звестак, дакументаў па якім-н. пытанні.
Матэрыялы з’езда.
4. Тканы або трыкатажны выраб, прызначаны для шытва.
М. на сукенку.
|| прым. матэрыя́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)