Селядо́ршы ‘сярэдні (брат або сястра)’ (Сцяшк., Жд. 1, Нар. сл., Кольб., Сержп., Тур.; маст., дзятл., чэрв., шчуч., лід., Сл. ПЗБ), салядо́ршы ‘тс’ (Сл. ПЗБ). З серадольшы (гл.) у выніку метатэзы л і р.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ро́дны, -ая, -ае.
1. Які знаходзіцца ў кроўнай роднасці, а таксама наогул у роднасці (у 1 знач.).
Р. брат.
Родная цётка.
Гасціць у родных (наз.).
2. Свой па нараджэнні, па духу, па звычках.
Родная вёска.
Родная мова (мова сваёй радзімы, на якой гавораць з дзяцінства).
3. Дарагі, любы, мілы (у звароце).
○
Родны склон — склон, які адказвае на пытанні: каго? чаго?
|| ласк. ро́дненькі, -ая, -ае (да 3 знач.; разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пяко́тка, ‑і, ДМ ‑тцы, ж.
Адчуванне пякучага болю ў страваводзе. Пякотка ў грудзях. □ — Нешта хварэю, брат.. Пякотка, на яе ліха, не дае спакою... Хведаровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Зе́брыкі ’расліна братаўка дуброўная (брат-сястра), Melampyrum nemorosum L.?’ (ельск., Жыв. сл.). Параўн. рус. дан. зе́брик ’шчарбіна’. Паколькі ў кветак зебрыка адзначаюцца зубцы, якія таксама бываюць факультатыўна ў асновы лісткоў, відаць, бел. назва расліны звязана з рус. зебрик ’шчарбіна’, якое, відаць, суадносіцца з зебры ’жабры’, ’сківіцы’ паводле формы, вядомых у тых жа гаворках (параўн. і бел. зябры); гл. жабры. Назва зубца з памяншальным суфіксам ‑ик > ‑ык, а назва расліны па мн. л., магчыма, у сувязі з парнай назвай брат з сястрою, Иван да Марья і г. д. Трубачоў, Дополн., 2, 91. Гл. зябер.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
брати́шка разг.
1. (маленький брат) бра́цік, -ка м., бра́тка, -кі м.;
2. (в обращении) бра́тка, -кі м., брато́к, -тка́ м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мамалы́га, ‑і, ДМ ‑лызе, ж.
Каша з кукурузнай мукі. Жыве дагэтуль [у памяці Алеся] моцны і радасны пах гарачай мамалыгі, якую ён, усемагутны брат, спрытна накройвае ніткай. Брыль.
[Рум. mămăligă.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прасто́й, ‑ю, м.
Вымушанае бяздзеянне (рабочай сілы, механізмаў), непрадбачаны перапынак у рабоце. А галоўнае — брат Сяргей кожную раніцу аглядае машыну, таму не было ніводнага прастою. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прырабо́так, ‑тку, м.
Дадатковы, пабочны заработак. Вось паеду дадому, спраўлю добры гарнітур .. — Чаму ж дома, а не тут? — Стаўка, брат, малаватая, а прыработку не маю. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Братэ́рскі ’брацкі’, укр. брате́рський. Запазычанне з польск. braterski ’тс’ (‑r‑ тут захоўваецца ў сувязі з ст.-польск. формай bratr, параўн. Слаўскі, 1, 41; ва ўсх.-слав. мовах форма з ‑r‑ тыпу bratr не існавала, гл. брат).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ваго́нчык, ‑а, м.
1. Памянш. да вагон.
2. Памяшканне на колах для жыцця ў палявых умовах. Першым сустрэў.. [Георгія і Хасана] ля вагончыка на палявым стане Гошкаў брат Мікола. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)