парва́ць, -ву́, -ве́ш, -ве́; -вём, -вяце́, -ву́ць; -ві́; -ва́ны; зак., што.
1. Разарваць або крыху падраць.
П. вяроўку.
П. адзенне.
2. перан., з кім. Адразу, рэзка спыніць (знаёмства, адносіны і пад. з кім-н.).
П. дыпламатычныя адносіны.
П. з ранейшымі сябрамі.
◊
Жылы парваць (разм.) — надарвацца ад цяжкай працы.
|| незак. парыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мах¹, -у, мн. -і, -аў, м.
1. Адзін хуткі рух у паветры чым-н., узмах.
М. крыла.
М. рукі.
2. У спорце: адзін рух нагой, рукой або корпусам уперад, назад або ўбок.
М. уперад.
◊
Адным махам, за адным махам (разм.) — адразу, за адзін прыём.
Даць маху (разм.) — дапусціць памылку.
З усяго маху (разм.) — размахнуўшыся, з усяе сілы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Пражо́ра ’абжора’ (ТСБМ, Мат. Гом.), прожо́ра, пражы́ра (Сл. ПЗБ), про́жар ’калі шчупак адразу хапае ўсю прымашчу’ (паўн.-усх., КЭС). Рус. прожо́ра, прожера, укр. про́жирь, про́жра ’тс’. Да этымалогіі гл. абжора. Сюды ж прыметнікі: пражорны, пражорлівы, пражырны, пражарысты ’пражорлівы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
але́гры, нескл., н.
Латарэя, у якой розыгрыш адбываецца адразу ж пасля куплі білета.
[Іт. allegri — «вясёлы», «будзьце вясёлыя» (жартаўлівы надпіс на пройгрышных білетах латарэі).]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
надзвыча́йнасць, ‑і, ж.
Уласцівасць надзвычайнага. [Майбарада] адразу зразумеў надзвычайнасць і вялікую важнасць задання. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пахалада́ць, ‑ае; безас. зак.
Зрабіцца халадней (пра надвор’е). Адразу пацямнела і пахаладала. Хомчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Во́бцас ’стрымгалоў, адразу, хутка’ (БРС, КТС, Сцяшк. МГ), вобсас ’тс’ (Бір. Дзярж.), вобцусам ’стрымгалоў, рашуча’ (Жд., 1). Запазычанне з лац. obcessus ’шалёны, у якім сядзіць д’ябал’ праз польск. obces, obcesem ’дзёрзка, нахабна, бесцырымонна’ (Варш. сл., 3, 439; Шуба, Прыслоўе, 185).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Наўнэт ’вельмі’: Наўнэт спужалася (свісл., Сцяшк. Сл.), ’зусім’ (Адамчык); параўн. на ўнэт ’ушчэнт’ (Сл. ПЗБ), што выводзіцца з польск. wnet ’зараз’ (там жа, 212), у сваю чаргу запазычанага з чэш. hned ’адразу, неадкладна, зараз’ (Брукнер, 627; Махэк₂, 213). Гл. унэт.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
уштурхну́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся; зак.
Разм. Адразу, адным штуршком прабрацца куды‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прапіса́цца, ‑пішуся, ‑пішашся, ‑таптацца; зак.
Аформіць прапіску. [Максім] прапісаўся ў міліцыі, адразу ўладкаваўся на працу. Грамовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)