я́сельнічы, ‑ага, м.
Гіст. Прыдворны чын у рускай дзяржаве 15–17 стст. // Асоба, якая ўзначальвала Канюшневы прыказ з пачатку 17 ст., а таксама загадвала царскім псовым паляваннем. Загад ясельнічага.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Перабі́ра ’жывёла, якая дрэнна есць корм’ (Мат. Гом.), перэбі́ра ’пераборлівы, наравісты, капрызны’ (палес., КЭС). Да перабіра́ць (гл.). Утворана пры дапамозе суф. ‑а са значэннем ’дзеючая асоба’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
неприкоснове́нный
1. недатыка́льны;
неприкоснове́нное лицо́ недатыка́льная асо́ба;
2. (не подлежащий расходованию) непару́шны; недакрана́льны;
неприкоснове́нный запа́с непару́шны запа́с;
неприкоснове́нный капита́л непару́шны капіта́л;
3. уст., см. неприча́стный.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Паве́раны ’асоба, якая мае правы дзейнічаць ад імя якой-н. асобы або ўстановы ў афіцыйным парадку’ (ТСБМ, Др.-Падб.). З рус. пове́ренный ’тс’ (параўн. Крукоўскі, Уплыў, 71).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Со́цкі старое ‘выбарная асоба з сялян, памочнік паліцыі’ (ТСБМ): socki, dziesiacki, dawaj padwodu (Федар. 4). Да сотка (гл.), г. зн. ‘выбарны ад ста сялян’, параўн. сотнік (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Стрыгма́ч экспр. ‘асоба з неахайнай прычоскай’ (Жд. 3), ‘неахайна (пад “барана”) пастрыжаны’ (Янк. 2). Да стрыгчы (гл.), аднак словаўтварэнне няяснае (ад *стрыгма стрыгчы, інтэнсіў як бегма бегчы?).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
галоўнакама́ндуючы, ‑ага, м.
Асоба, якая ўзначальвае ўзброеныя сілы дзяржавы, асобныя віды або частку ўзброеных сіл на пэўным напрамку ваенных дзеянняў.
•••
Вярхоўны галоўнакамандуючы — начальнік усіх узброеных сіл дзяржавы ў час вайны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распара́дчык, ‑а, м.
Асоба, якая адказвае за даручаную ёй справу і непасрэдна кіруе ёй. Распарадчык суда. □ А за сцэнаю галоўны распарадчык — Сёмка Чыжык. Прывешвае артыстам.. бароды, бровы падмазвае сажаю. Каваль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спі́кер, ‑а, м.
1. Старшыня ніжняй палаты англійскага парламента, а таксама палат у парламентах ЗША і некаторых іншых краін.
2. Асоба, якая аб’яўляе гледачам рашэнне суддзяў на спаборніцтвах па боксу.
[Англ. speaker.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ты́сяцкі, ‑ая, ‑ае.
1. У Старажытнай Русі — начальнік ваеннага апалчэння.
2. Выбарная службовая асоба ад сялян, вясковы старшыня (да рэформы 1861 г.).
3. Галоўны распарадчык у старадаўнім рускім вясельным абрадзе.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)