яно́¹, нескл., н. (разм.).

1. Ужыв. ў знач. займенніка «гэта».

Яно і відаць.

Так яно і выйшла.

2. Ужыв. ў знач. ўзмацняльнай часціцы.

Яно добра пасядзець у цяньку.

Вось яно што! (вось, значыць, у чым справа!).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

усхадзі́цца сов.

1. (о явлениях природы) подня́ться, разбушева́ться;

~дзі́лася заве́я — подняла́сь (разбушева́лась) мете́лица;

2. (дойти до крайней степени в проявлении чего-л.) разойти́сь;

ён так ~дзі́ўся, што не суня́ць — он так разошёлся, что не уня́ть;

3. (о детях) расшали́ться, расшуме́ться

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

чаго́ I нареч. почему́, заче́м; чего́;

ч. ты прыйшо́ў? — почему́ (заче́м, чего́) ты пришёл?;

ч. ты так до́ўга е́здзіў? — почему́ (заче́м, чего́) ты так до́лго е́здил?;

◊ ч. там! — чего́ там!

чаго́ II мест., в род. п. чего́; см. што I 1

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Дэсе́рт ’дэсерт’ (БРС). Рус. десе́рт, укр. десе́рт. Першакрыніцай з’яўляецца франц. dessert ’тс’. Запазычанне або прама з франц. (так Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 83), або праз ням. Dessert (< франц.; так Фасмер, 1, 505, які дапускае і прамое запазычанне з франц.)

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Зы́знуць ’ударыць’, ’апухаць’ (Шат.). Укр. дзи́знути ’хутка пранесціся, праляцець (пра камень)’. Параўн. азызнуць ’азябнуць’, азызаць ’апухаць’ (гл.). Параўн. славац. zízať ’паглядваць’, славен. zízati ’ссаць, асабліва грудзі’. Можа, ’ударыць так, што зрабіць касавокім’, ’апухнуць так, што зрабіцца касавокім’. Гл. зызы. Няясна.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ноле́ ’ну, але’ (Сцяшк.), ’так, ага’ (Сл. ЦРБ). Гл. нале́ ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

нева́жно

1. нареч. нява́жна; (плоховато) разг. дрэ́нна, та́к сабе; (кое-как) сяк-та́к;

2. безл., в знач. сказ. нява́жна; не ве́льмі, не ве́льмі што;

всё э́то нева́жно усё гэ́та не ма́е значэ́ння, усё гэ́та пусто́е;

сде́лано нева́жно зро́блена не ве́льмі што;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мно́гие мн.

1. прил. мно́гія, шмат які́я, род. шмат які́х;

во мно́гих отноше́ниях у мно́гіх адно́сінах, у шмат які́х адно́сінах;

по мно́гим причи́нам па мно́гіх (шматлі́кіх) прычы́нах, па шмат які́х прычы́нах;

мно́гие го́ды мно́гія гады́, шмат год;

мно́гие мужчи́ны мно́гія мужчы́ны, шмат хто з мужчы́н, шмат які́я мужчы́ны;

мно́гие дере́вья повысыха́ли мно́гія (шмат які́я) дрэ́вы павысыха́лі (пасо́хлі);

мно́гая ле́та церк. мно́гія ле́ты;

2. сущ. мно́гія, -гіх, шмат хто, род. шмат каго́;

мно́гие так ду́мают мно́гія так ду́маюць, шмат хто так ду́мае;

он мно́гих здесь зна́ет ён мно́гіх (шмат каго́) тут ве́дае;

мно́гим так ка́жется мно́гім (шмат каму́) так здае́цца;

мно́гие из нас мно́гія (шмат хто) з нас; см. мно́гое.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

размаха́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Разм. Пачаць моцна махаць чым‑н. Халуста так распаліўся, так размахаўся кулакамі, што нават не пачуў, як у хату ўвайшоў Сямён. Чарнышэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сыгра́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Дасягнуць зладжанасці ў сумеснай ігры. Музыканты так сыграліся і так хвацка рэзалі, што трудна было стрымацца, каб не паддацца чарам музыкі. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)