Валакі́да ’той, хто марудна робіць што-небудзь’ (Арх. Бяльк.). Параўн. ст.-рус. волокида ’валакіта’ (Фасмер, 1, 342). Магчыма, з валакіта з азванчэннем т (ці не пад уплывам валанда?).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́кідыш (БРС, Касп.). Рус. вы́кидыш. Утворана з дапамогай суф. ‑ыш ад выкід (гл.) (Шанскі, 1, В, 224). Магчыма ўтварэнне і ад асновы дзеяслова выкідаць з тым жа суфіксам.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Выпро́ханы ’такі, што выпрасілі’ (Гарб.). Рус. кур. проха́ть, укр. проха́ти, ви́прохати. Новаўтварэнне ад прасіць (Фасмер, 3, 385). У бел. мове, калі ўлічыць адзінкавасць фіксацыі, магчыма запазычанне з укр.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гешэ́фт ’гешэфт’ (БРС), гешэ́хт ’сакрэтныя справы’ (Бяльк.). Як і рус. геше́фт, укр. геше́фт, запазычанне (магчыма, праз польск. мову) з ням. Geschäft. Гл. Рудніцкі, 827; Шанскі, 1, Г, 65.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ка́ркі ’павозка’ (Жд. 3), ’малыя санкі’ (Шат.). Запазычанне з ням. Karch ’павозка’, с.-в.-ням. karech ’двуколка’, таму Pluralia tantum. Магчыма, таксама ўплыў бел. калёсы для назвы павозкі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ко́яцца ’здзекавацца’ (Сл. паўн.-зах., Сцяшк.). Укр. коїти ’рабіць штосьці нядобрае’, коїтися ’адбывацца (пра штосьці нядобрае)’, польск. koić się ’тс’. Магчыма, да чын (гл.) (ЕСУМ, 2, 501–502).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Крыжо́ўка ’прылада для лоўлі рыбы з берага’ (З нар. сл.). Вытворнае ад крыгай (гл.). На ‑оука/‑ёука, магчыма, непасрэдна да формы прыметніка *крыгавы (гл. Сцяцко, Афікс. наз., 121).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кудэ́ма ’куды’ (Сцяшк. Сл., Кліх). Гл. куды. Формы кудэма‑сюдэма рыфмаваныя як польск. kędy‑owędy. Элемент ‑эма, магчыма, да дзеяслоўнай флексіі 1‑й ас. мн. л. цяп. часу.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Курдая́чыць ’гаварыць незразумела’ (Шатал., Нар. лекс., ДАБМ). Магчыма,⇉курдаячыць < *курдзячыць. Апошняе да *курдзяк (параўн. польск. kurdiak ’нарасць на языку’). Этымалогія апошняга няпэўная (Слаўскі, 3, 399). Параўн. курдзюкі (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лымаковы ў выразе: лыка лымакове ’лыка; якім апаясваюць каравай, калі ён падрасце на стале’ (Сцеп.). Няясна. Магчыма, да лі́мах (гл.), г. зн. лыка, якое не нясе функцыянальнай нагрузкі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)