сустрэ́ча, -ы, мн. -ы, -рэ́ч, ж.
1. Тое, што і спатканне.
2. Сход, прызначаны для знаёмства з кім-н.
С. дэпутата з выбаршчыкамі.
3. Спаборніцтва ў якой-н. галіне спорту.
С. футбольных каманд.
4. Урачыстасць, падрыхтаваны прыём з прычыны надыходу, прыбыцця каго-, чаго-н.
С. свята.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
улучы́ць, -учу́, -у́чыш, -у́чыць; -у́чаны; зак.
1. у што. Знайсці падыходзячы час для чаго-н.
У. момант.
У. хвіліну.
2. Трапіць у цэль.
У. каменьчыкам у шыбу.
3. каго ў што. Далучыць да каго-, чаго-н. (пра жывёл).
У. авечку ў чараду.
|| незак. улуча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
фарту́х, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
1. Прадмет адзення пэўнага крою, які надзяваюць спераду на вопратку, каб засцерагчы яе ад забруджвання.
2. Чахол, рознага роду покрыва для машын, тэхнічных прыстасаванняў і пад. (спец.).
|| памянш. фартушо́к, -шка́, мн. -шкі́, -шко́ў, м. (да 1 знач.).
|| прым. фартухо́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
фу, выкл.
1. Ужыв. пры выражэнні дакору, прыкрасці, пагарды, агіды, нездаволенасці і пад.
Фу!
Як вам не сорамна!
Фу!
Брыдота якая!
2. Ужыв. для выражэння стомленасці або палёгкі, задавальнення.
Фу!
Якая страшэнная спёка!
Фу, як здарожыўся!
◊
Фу ты (разм.) — ужыв. пры здзіўленні або раздражненні ад чаго-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
экзэмпля́р, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Асобная адзінка, асобны прадмет з шэрага падобных.
Два экзэмпляры газеты.
Рэдкія экзэмпляры паштовых марак.
2. перан. Тое, што і тып (у 5 знач.; разм., жарт.).
○
Сігнальны экзэмпляр — першы друкаваны экзэмпляр, які з’яўляецца ўзорам для ўсіх іншых экзэмпляраў пэўнага выдання.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адысці́ся сов.
1. (отойдя, освободить место для прохода, проезда) посторони́ться;
прашу́ а. ў бок — прошу́ посторони́ться;
2. (отдалиться) отойти́;
каб лепш разгле́дзець карці́ну, трэ́ба а. ад яе́ дале́й — что́бы лу́чше рассмотре́ть карти́ну, ну́жно отойти́ от неё пода́льше
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
патаўчы́ сов.
1. (нек-рое время) потоло́чь; (картошку — ещё) помя́ть;
2. (всё, многое) истоло́чь, перетоло́чь; (картошку — ещё) перемя́ть;
3. (посуду) переби́ть, переколоти́ть; (яйца, фрукты — ещё) подави́ть, помя́ть;
4. (зерно для крупы) обша́стать;
5. прост. (повредить побоями) разби́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
рэалі́зм, ‑у, м.
1. Творчы метад у літаратуры і мастацтве, які ставіць мэтай праўдзівае адлюстраванне аб’ектыўнай рэчаіснасці ў яе тыповых рысах. Рэалізм Горкага. Рэалізм Коласа. Мастацкі рэалізм.
2. Тэрмін, які неправамерна ўжываўся ў буржуазнай гісторыі філасофіі для абазначэння напрамкаў, процілеглых ідэалізму, а ў сучаснай буржуазнай філасофіі звычайна ўжываецца прадстаўнікамі некаторых плыняў (неарэалізм, крытычны рэалізм) для прыкрыцця іх ідэалістычнай сутнасці.
3. Напрамак у сярэдневяковай схаластычнай філасофіі, які сцвярджаў, што агульныя паняцці папярэднічаюць рэчам і рэальна існуюць незалежна ад іх.
4. Здольнасць цвяроза ацэньваць сапраўдныя ўмовы рэчаіснасці, магчымасці і пад. Рэалізм у планаванні.
•••
Крытычны рэалізм — метад перадавога мастацтва і літаратуры буржуазнага грамадства, для якога характэрна глыбока праўдзівае адлюстраванне жыцця з раскрыццём непераадольных супярэчнасцей буржуазна-памешчыцкага ладу.
Сацыялістычны рэалізм — метад мастацтва і літаратуры, для якога характэрна праўдзівае гістарычна-канкрэтнае адлюстраванне рэчаіснасці ў яе рэвалюцыйным развіцці, барацьба за ўстанаўленне сацыялістычнага грамадскага ладу і камуністычнае выхаванне працоўных.
[Ад лац. realis — сапраўдны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Свізік ‘кадушка для вады’ (віц., Шн. 3), ‘невялікая бочка’ (Касп.), све́зік ‘пасудзіна з роўнымі бакамі, вушкамі і векам для салення мяса і сала’ (Нік. Очерки). Няясна. Магчыма, сюды ж польск. дыял. swiąz, swioz, świoz ‘круглая драўляная пасуда на масла для работнікаў, якія працуюць у полі’. Тады, відаць, да vęzati ‘вязаць’; ‑і‑ у корані пад уплывам віць; гэта магла быць драўляная кадушка з паяскамі з плеценых дубцоў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шесто́к м.
1. (печи) пры́пек, -ка м.;
2. (для птиц) се́дала, -ла ср.;
◊
всяк сверчо́к знай свой шесто́к посл. ве́дай, като́к, свой куто́к; не тыч но́са не ў сваё про́са; калі́ худ, не лезь на кут.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)