Verbum

во́йска, ‑а, н.

Узброеныя сілы дзяржавы або частка іх; армія. Рэгулярнае войска. Тэрытарыяльнае войска. Сухапутныя войскі. □ [Маці:] — Смела йдзі, сынок, у войска, Барані ты волю. Чарот.

•••

Кадравае войска — пастаяннае рэгулярнае войска, якое ў мірны час мае няпоўны састаў афіцэраў і сержантаў (кадраў) для падрыхтоўкі штогодніх прызываў радавых.

ірадыя́цыя, ‑і, ж.

1. Павелічэнне (у выніку аптычнага падману) намераў светлых прадметаў на чорным фоне і, наадварот, па мяншэнне памераў цёмных фігур той самай велічыні на светлым фоне.

2. Распаўсюджанне працэсу ўзбуджэння або тармажэння ў цэнтральнай нервовай сістэме.

•••

Ірадыяцыя болю — распаўсюджанне болю за межамі пашкоджанага месца.

[Ад лац. irradiare — ззяць.]

канво́й, ‑ю, м.

1. Труgа ўзброеных людзей, якая суправаджае каго‑, што‑н. для аховы або прадухілення ўцёкаў. Панурыя, засмучаныя, устрывожаныя і абураныя такою несправядлівасцю, кандыбаюць сяляне пад казацкім канвоем. Колас.

2. Атрад баявых караблёў, які суправаджае і ахоўвае транспартныя і гандлёвыя судны ў час марскіх пераходаў.

[Гал. konvooi.]

кандэнса́цыя, ‑і, ж.

1. Згушчэнне, ушчыльненне. Кандэнсацыя малака. Рэакцыя кандэнсацыі. // Ператварэнне ў вадкасць пары або газу.

2. Накапленне. Кандэнсацыя энергіі.

3. перан. Пра сцісласць думкі, выказвання і пад. Ізноў кандэнсацыю ўсяго матэрыялу [лістоўкі] даём у рамцы: — Не зрываць тэрмінаў! Шынклер. Кароткія нататкі патрабуюць выключнай кандэнсацыі зместу. «Беларусь».

[Лац. condensatio.]

капіталіза́цыя, ‑і, ж.

1. Пераход на капіталістычны шлях развіцця; укараненне форм капіталістычнай гаспадаркі. Капіталізацыя сельскай гаспадаркі.

2. Ператварэнне прыбавачнай вартасці ў капітал (у 1 знач.).

3. Вызначэнне вартасці прадпрыемства або іншай маёмасці па гадавых даходах ад іх і існуючаму ў даны перыяд уліковаму працэнту ў капіталістычным грамадстве.

гера́нь, ‑і, ж.

1. Травяністая расліна сямейства гераніевых з пахучымі лістамі, і яркімі адзіночнымі або сабранымі ў парасонікі кветкамі.

2. Народная назва пеларгоніі, якая разводзіцца ў памяшканнях як дэкаратыўная расліна. Толькі вокны дырэктарскай кватэры смяяліся: ласкава калыхаліся прыгожыя гардзіны, гарэлі кветкі руж і герані на падаконніках. Шамякін.

[Ад грэч. geranos — журавель.]

гу-гу́,

У выразе: ні гу-гу (у знач. вык.) — а) загад або просьба маўчаць. — Толькі, браткі, ні шэп! Нікому ні гу-гу, што гэта я вам сказаў! Колас; б) маўчаць, не падаваць голасу. Пастукалася ў сенцы Палашка — ні гу-гу. Як морак па сядзібе прайшоў. Лобан.

дапасава́цца, ‑суецца; незак.

1. Узгадняцца з чым‑н., адпавядаць чаму‑н. Не заўсёды ў рамане паводзіны і ўчынкі героя дапасуюцца да яго характару, адпавядаюць яго псіхалагічнаму партрэту. Хромчанка.

2. Стаяць у аднолькавым родзе, ліку, склоне або асобе з галоўным словам (пра залежнае слова). Прыметнік дапасуецца да назоўніка.

заце́рціся, ‑труся, ‑трэшся, ‑трэцца; ‑тромся, ‑трацеся; пр. зацёрся, ‑церлася; зак.

1. Знікнуць, стаць нябачным, невыразным пад уздзеяннем трэння або якіх‑н. іншых прычын. След зацёрся. □ Акопы не зацёрліся, хоць параслі сасоннікам. Брыль.

2. Схавацца, забраўшыся ў натоўп, у групу людзей. Хлопец паспяшаўся зацерціся ў натоўпе. Мікуліч.

збру́я, ‑і, ж.

Прадметы і прыналежнасць для запрагання або сядлання коней і другіх цяглавых жывёл; вупраж. Мікалай Буткавец — вядомы ў акрузе майстар па рамонту збруі — суткамі не разгінацся над хамутамі і набадрамі. Курто. Брыгадзір назіраў збоку. Калі коні былі запрэжаны, ён праверыў, Ці добра ляжыць збруя. Якімовіч.