Verbum

усе́яць, усе́ю, усе́еш, усе́е; усе́й; усе́яны; зак., што.

1. Заняць пасевамі (вялікую плошчу).

У. увесь участак.

2. Пакрыць мноствам каго-, чаго-н.

Зоркі ўсеялі неба.

Рыбакі ўсеялі ўсё возера (перан.).

|| незак. усе́йваць, -аю, -аеш, -ае.

усмакта́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -мо́кчацца; зак., у каго-што.

1. Упіўшыся, пачаць смактаць.

П’яўка ўсмакталася ў нагу.

2. Увабрацца, прасочваючыся.

Вада ўсмакталася ў зямлю.

3. Прысмактацца губамі (пра дзіця).

|| незак. усмо́ктвацца, -аецца.

уту́льны, -ая, -ае.

1. Які вызначаецца ўтульнасцю (у 2 знач.), зручны і прыемны.

У. пакой.

Утульна (прысл.) умасціцца ў крэсле.

2. Зацішны, укрыты ад каго-, чаго-н.

У. куточак для адпачынку.

|| наз. уту́льнасць, -і, ж.

уці́шыць, -шу, -шыш, -шыць; -шаны; зак.

1. каго (што). Уціхамірыць, утаймаваць.

У. сабаку.

2. што. Палегчыць або суняць (хваробу, боль); суцішыць, супакоіць (пачуцці, перажыванні і пад.).

У. боль.

У. хваляванні.

|| незак. уці́шваць, -аю, -аеш, -ае.

уштурхну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак., каго-што ў што.

Штурхнуўшы, прымусіць увайсці, штуршком упіхнуць куды-н.

У. падсвінка ў катух.

|| незак. ушту́рхваць, -аю, -аеш, -ае і уштурхо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

царава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; незак.

1. Тое, што і царстваваць.

2. перан. Вылучацца сярод падобных да сябе якімі-н. якасцямі; першынстваваць дзе-н., сярод каго-, чаго-н.

|| наз. царава́нне, -я, н. (да 1 знач.).

шмата́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; незак., каго-што (разм.).

Моцна хістаць, трэсці; шкуматаць.

Вецер шматаў брызент.

|| зак. пашмата́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны.

|| аднакр. шматану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́.

|| наз. шмата́нне, -я, н.

шны́парыць, -ру, -рыш, -рыць; незак. (разм.).

1. Заглядваць у розныя месцы, шукаючы, высочваючы каго-, што-н.

Ш. па кладоўках.

2. Хадзіць, рухацца сюды-туды, у розных напрамках.

Па вуліцы шныпарыць дзетвара.

|| наз. шны́паранне, -я, н.

этало́н, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Дакладны ўзор устаноўленай адзінкі вымярэння, сама такая дакладная мера.

2. перан. Узор, стандарт для параўнання з чым-н. (кніжн.).

Быць эталонам для каго-н.

|| прым. этало́нны, -ая, -ае.