фальсіфіка́цыя, ‑і, ж.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. фальсіфікаваць.
2. Падробленая рэч, якая выдаецца за сапраўдную; падробка. Высветлілася, што манускрыпт Макіявелі — фальсіфікацыя. «ЛіМ». // Спец. Змяненне якасці чаго‑н. у горшы бок пры захаванні знешняга выгляду. Фальсіфікацыя жэмчугу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фотаплёнка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
У фатаграфіі — цэлулоідная празрыстая плёнка ў выглядзе стужкі, накрытая святлоадчувальным слоем, на якім адбіваецца вобраз каго‑, чаго‑н. У поўнай цемры даследчык сфатаграфаваў галінку папараці на фотаплёнку. Матрунёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хітру́ха, ‑і, ДМ ‑русе, ж.
Хітрая жанчына, махлярка. І гэтая прыгажуня з першага ж дня пачала неяк занадта шчыра завіхацца каля ўрача. Хітруха. Шамякін. [Касперскі:] Хітруха! Не так лёгка мяне, старога, правесці. Бачу, што да чаго. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
штурха́ч, ‑а, м.
Спец.
1. Дэталь, прыстасаванне для падштурхоўвання чаго‑н. Штурхач клапана.
2. Дапаможны паравоз у хвасце поезда.
3. Спец. Буксірнае судна, якое штурханнем рухае баржы.
4. Разм. Чалавек, якому даручана паскорыць вырашэнне якой‑н. справы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адня́ць сов.
1. в разн. знач. (каго, што ад каго, чаго) отня́ть;
а. ле́свіцу ад сцяны́ — отня́ть ле́стницу от стены́;
а. дзіця́ ад грудзе́й — отня́ть ребёнка от груди́;
2. (што ад чаго) мат. вы́честь (что из чего), отня́ть;
ад дзесяці́ а. пяць — из десяти́ вы́честь пять; от десяти́ отня́ть пять;
3. (што) отня́ть, поглоти́ть;
рабо́та адняла́ шмат ча́су — рабо́та отняла́ (поглоти́ла) мно́го вре́мени;
4. (што) безл. парализова́ть;
адняло́ руку́ — парализова́ло ру́ку;
5. (што) отня́ть, ампути́ровать;
яму́ аднялі́ нагу́ — ему́ отня́ли (ампути́ровали) но́гу;
◊ а. мо́ву — лиши́ться ре́чи;
а. ро́зум — отня́ть ум
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ма́ркаI в разн. знач. ма́рка, -кі ж.;
почто́вая ма́рка пашто́вая ма́рка;
фабри́чная ма́рка фабры́чная ма́рка;
◊
высо́кой (вы́сшей, пе́рвой) ма́рки высо́кай (найвышэ́йшай, пе́ршай) ма́ркі;
держа́ть (выде́рживать) ма́рку трыма́ць (вытры́мліваць) ма́рку;
под ма́ркой чего́ пад ма́ркай чаго́;
по́ртить ма́рку псава́ць ма́рку.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
лиши́ться стра́ціць (каго, што); заста́цца (без каго, чаго);
лиши́ться рассу́дка стра́ціць ро́зум;
лиши́ться сил заста́цца без сіл (стра́ціць сі́лы); (обессилеть) знясі́ліцца, знясі́лець;
лиши́ться зре́ния стра́ціць зрок;
лиши́ться чу́вств стра́ціць прыто́мнасць;
лиши́ться ре́чи аняме́ць;
лиши́ться ма́тери, сы́на заста́цца без ма́ці, без сы́на.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
покрови́тельствовать несов. (кому, чему) заступа́цца (за каго, за што); апекава́цца (над кім, над чым); (протежировать) пратэжы́раваць (каму, чаму); (благожелательствовать) спрыя́ць (каму, чаму, развіццю чаго); (защищать) абараня́ць (каго, што); (охранять) ахо́ўваць (каго, што); (поддерживать) падтры́мліваць (каго, што); (делать поблажку) патура́ць (каму, чаму).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Вулле́ ’вулей’ (Янк. I), ву́лле ’тс’ (Мат. Гом.), вуьле́ ’тс’ (палес., КСТ), вуллё ’тс’ (Крывіцкі, вусн. паведамл.), гу́льля ’вулей’ (брэсц., Сігеда, вусн. паведамл.), укр. палес. ву́льє, ву́льлє ’невялікая пасека’, рус. бранск. вуллё ’вулей’. Ад вуль (гуль) ’тс’, гл. вулей, з суфіксальным ускладненнем, магчыма, пад уплывам семантычна блізкага дупле́ ’дупло’ (жыт., Арх. ГУ), дуплё ’тс’ (Бяльк.) (< duplьje); адносна суфіксацыі гл. Слаўскі, SP, 1, 85 і наст.; Мартынаў, Деривация, 56 і наст.; аднак гэта форма можа ўспрымацца як зборны назоўнік, гл. вульлё, мн. л. ад вулей (Шат.), вульлё ’тс’ (Растаргуеў, Бранск.), параўн. галлё, у выніку чаго для падкрэслівання значэння адзінкавасці дадаецца іншы суфікс, параўн. вульля́к ’вулей’ (Бяльк.), вулья́к ’тс’ (Растаргуеў, Бранск.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лоўж, лоўш ’галлё, скінутае ў кучу’, ’куча галля’ (Бяльк., Некр., Шат., Янк. 2, ТСБМ; Сл. ПЗБ; староб., Мат. дыял. канф.; кліч., Маладосць, 6, 1975), ц.-палес. ловж, лёўж, ливж, лимж, ломж, ломж, лож, лемж ’тс’ (ЛАПП, Бел.-укр. ізал.), лоўж ’куча ўвогуле’ (Янк. 2; ст.-дар., Нар. сл.), ’куча бруднай бялізны’, ’вялікая колькасць чаго-небудзь’, ’рэчы, складзеныя ў пэўным парадку’, ’рыззё’ (Сл. ПЗБ), віц. лоўжа ’курган’ (Яшк.). Старажытны літуанізм (Арашонкава і інш., БЛ, 3, 30), параўн. літ. láužas ’куча галля’ (Урбуціс, Baltistica, 5, 64; Толстой, Лекс. балтызмы, 48; Непакупны, Связи, 187; Чарапанава, Бел.-рус. ізал., 123). Гл. таксама лаўж ’тс’. Сюды ж лоўжышча ’беспарадак’ (лаг., Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)