запа́с, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Тое, што назапашана, сабрана для чаго-н.; тое, што маецца для скарыстання.

Харчовыя запасы.

Запасы паліва.

Непарушны з.

З. ведаў (перан.). У з. або на з. (на выпадак, калі спатрэбіцца). У нас яшчэ ёсць многа часу ў запасе (маецца ў нашым распараджэнні).

2. Загнуты за шво лішак тканіны, які пакідаюць на выпадак, калі спатрэбіцца павялічыць у шырыню або даўжыню якую-н. частку адзення.

Сукенка з запасам.

3. Катэгорыя грамадзян, якія прайшлі вайсковую службу і прызываюцца зноў у войска ў выпадку неабходнасці.

Перавесці ў з.

Прызваць з.

|| прым. запасны́, -а́я, -о́е (да 1 і 3 знач.).

З. выхад.

З. ігрок.

З. полк.

Прызыў запасных (наз.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

паастава́цца, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -тае́цца; -таёмся, -таяце́ся, -таю́цца; зак.

1. Астацца дзе-н. — пра ўсіх, многіх або быць пакінутым дзе-н. — пра ўсё, многае або ўсіх, многіх.

Жнеі пааставаліся ў полі да вечара.

На градах яшчэ пааставалася многа агародніны.

2. Працягваць быць якім-н., кім-н. — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае.

Вокны пааставаліся адчыненымі.

3. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.). Захавацца, уцалець — пра ўсё, многае.

На падлозе пааставаліся сляды.

4. Апынуцца ў якім-н. стане — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае.

Пасля вайны жанчыны пааставаліся ўдовамі.

5. Апынуцца ззаду, збоку — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае.

Старыя ісці не паспявалі і пааставаліся ззаду.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

разлічы́цца сов., в разн. знач. рассчита́ться; расче́сться;

р. з рабо́чымі за рабо́ту — рассчита́ться с рабо́чими за рабо́ту;

пачака́й, я яшчэ́ з табо́й ~чу́ся! — погоди́, я ещё с тобо́й рассчита́юсь!;

па пара́дку нумаро́ў ~чы́ся! — по поря́дку номеро́в рассчита́йсь!

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Вако́ліца (БРС, Гарэц.), ваколічны (КТС). Да вакол. Гл. яшчэ аколіца.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Падружы́цца ’ажаніцца’ (ТС). Украінізм; параўн. подружи́тися ’тс’. Гл. яшчэ подружжа.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

гурча́ць, ‑чыць; незак.

Ствараць раўнамерныя, прыглушаным гукі (пра шум матораў, вады і пад.). Рухавік гурчыць роўна, аднатонна і яшчэ больш наганяе сум. Кулакоўскі. Песня звонка гучыць, І гурчаць цягачы. Панчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дала́яць, ‑лаю, ‑лаеш, ‑лае; зак., каго.

Разм. Скончыць лаяць; завяршыць лаянку. — Жорсткі ў вас характар, Марына Міхайлаўна! Куды ж вы? — Да Собаляў. — Пабудзьце яшчэ. Вы ж мяне не далаялі. Паслядовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́мерхацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Абл. Выгаладацца. [Алена Андрэю:] — Чаму ты не ясі? — Яшчэ не вымерхаўся. Чарнышэвіч. — Пачакай крыху, паспееш, вымерхалася вельмі; вось увойдуць у хату мама і будзем разам вячэраць. Гартны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вось-вось, прысл.

Зараз, яшчэ крыху і... Вось-вось пакажацца сонца над блізкім лесам. Лынькоў. Плыў човен. Ён гойдаўся на хвалях і, здавалася, вось-вось схаваецца пад імі назаўсёды. Ваданосаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адгні́сці, ‑гніе; зак.

Згніўшы, адваліцца, адпасці. Дзядзька Цімох плот загарадзіў яшчэ да мяне з новага частаколу, а гэты — каторы збуцвеў, у каторага канцы адгнілі — склаў у кучу на дровы. Баранавых.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)