заціка́віцца, ‑каўлюся, ‑кавішся, ‑кавіцца; зак., кім-чым і без дап.
Адчуць цікавасць да каго‑, чаго‑н.; сканцэнтраваць сваю ўвагу на кім‑, чым‑н. [Надзя] зацікавілася работай гуртка і наведвала яго з вялікай ахвотай. Шахавец. Сонцаў адчуў, як слухачы яго зацікавіліся адразу. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Балабо́н 1 ’званочак’ (Касп., Юрч., Янк. Мат., Гарэц.). Укр. балабо́н ’званок, бразготка’, рус. балабо́н ’пустаслоў’. Гукапераймальнае; да балабо́ніць (гл.), балабо́ліць і г. д.; аснова бала(б)‑, якая, магчыма, выступае ў бала́каць (гл.). Параўн. і чэш. blaboniti.
Балабо́н 2 ’балбатун, пустаслоў’ (Янк. Мат., Юрч.). Рус. балабо́н ’тс’, балабо́нить, укр. балабо́н ’званок’, балабо́нити ’званіць’, чэш. blaboniti. Гукапераймальнае; да вялікай групы слоў тыпу балабо́н ’званочак’, балабо́ніць, бала́каць і г. д. Параўн. бало́бан ’балбатун’ (Бяльк.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скаўга́ніць ‘абгаварыць каго-небудзь’ (слонім., Жыв. сл.), ‘неахайна зрабіць што-небудзь’: каўган як зробіць ні так, ні сяк, дык кажуць скаўганіў (зэльв., Сл. ПЗБ). Ад каўга́ніць ‘рабіць кепска, абы-як’ (карэліц., там жа) або ко́ўган, *каўга́н ‘галава; аб круглай вялікай галаве’, гл. калган 2. У рус. гаворках, апрача асноўнага значэння ‘гладыш’, ‘посуд рознай формы’, азначае яшчэ ‘тоўсты абрубак дрэва’, ‘цурбан’, адкуль па распаўсюджанай мадэлі ‘дурань, няўмека’. Гл. таксама каўган.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мане́ўр, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Перамяшчэнне баявых сіл з мэтай нанесці ўдар праціўніку.
Абходны м.
М. партызан.
2. перан. Прыём з мэтай ашукаць, перахітрыць каго-н.
Нескладаны м.
3. толькі мн. Тактычныя заняткі вялікай колькасці войск або флоту ва ўмовах, блізкіх да баявых.
Асеннія манеўры.
4. толькі мн. Перамяшчэнне вагонаў і паравозаў на чыгуначных пуцях пры састаўленні цягнікоў.
|| прым. манеўро́вы, -ая, -ае (да 4 знач.).
М. паравоз.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нае́хаць, -е́ду, -е́дзеш, -е́дзе; -е́дзь; зак.
1. на каго-што. Наткнуцца на каго-, што-н. у час язды.
Н. на пешахода.
2. (1 і 2 ас. адз. не ўжыв.). Прыехаць у вялікай колькасці.
К вечару наехалі госці.
3. перан., на што. Ссунуцца са свайго месца, засланіўшы сабой што-н. (разм.).
Шапка наехала на вочы.
|| незак. наязджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. нае́зд, -у, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рэ́зкі, -ая, -ае.
1. Які праяўляецца з вялікай сілай, вастрынёй.
Р. вецер.
Рэзкія болі.
2. Раптоўны і вельмі значны.
Рэзкае павышэнне паспяховасці навучэнцаў.
Рэзкае пахаладанне.
3. Занадта моцны.
Р. крык.
Р. пах.
Рэзкае святло.
4. Пазбаўлены мяккасці, плаўнасці, парывісты.
Рэзкія рухі.
5. Які вызначаецца выразнымі абрысамі, не расплыўчаты.
Рэзкія лініі.
Рэзкія рысы твару.
6. Прамы і жорсткі, востры.
Рэзкая крытыка.
Рэзкія словы.
Р. соус.
|| наз. рэ́зкасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
наваро́чаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.
1. Павярнуць з боку на бок вялікую колькасць чаго‑н.
2. Абярнуць, перакуліць вялікую колькасць чаго‑н.
3. Разм. Наваліць, накідаць, нагрувасціць у вялікай колькасці. Там, дзе стаяла калісьці вартавая зямлянка, снарадамі наварочала цэлы пагорачак. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазаве́шваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Завесіць усё, многае. Людзі пазачынялі аканіцы, пазавешвалі вокны, ніхто не асмельваўся выйсці з дому. Хомчанка.
2. Разм. Завешаць, увешаць што‑н. або ўсё, многае вялікай колькасцю чаго‑н. Пазавешваць двор бялізнай. Пазавешваць усе сцены здымкамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папярэ́днічаць, ‑ае; незак.
Адбывацца, здарацца раней чаго‑н., перад чым‑н. [Заранік] і сапраўды адчуваў тую акрыленасць, якая.. папярэднічае творчаму натхненню. Хадкевіч. У беларускай літаратуры адлюстраванню падзей Вялікай Айчыннай вайны ў жанры аповесці і рамана папярэднічаў шырокі іх паказ у лірыка-эпічных паэмах. Дзюбайла.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
па́чка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
1. Тое, што і пачак. [Гарлахвацкі:] Прынясіце мне дзве пачкі папярос. Крапіва. Праз колькі хвілін.. [Таццяна] вярталася дамоў з вялікай пачкай кніг, загорнутых у настольнік. Шамякін.
2. У класічным балеце — кароткая, пышнай, шматслойная спадніца балерыны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)