◎ Наразмі́н ’туды-сюды, адзін другому насустрач’ (ушач., Нар. лекс.). Да размінуцца ’разысціся’, гл. мінуць, міниць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прашатрава́цца ’абцерціся’, ’хадзіць туды-сюды, прабегчыся, каб адчуць рух (аб кані)’ (Федар. 7). Гл. шатраваць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
святле́цца, ‑еецца; незак.
Разм. Тое, што і святлець (у 4 знач.). Калона няўхільна рухаецца наперад, туды, дзе святлеецца поле. Дзенісевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хадо́к, хадака́, мн. хадакі́, хадако́ў, м.
1. Той, хто ходзіць пехатой.
У каго сілы хапае, той і х. добры.
2. Выбраная асоба, якая пасылаецца куды-н. з хадайніцтвам, даручэннем.
Сялянскія хадакі.
◊
Не хадок хто куды (разм.) — пра таго, хто больш не можа ці не хоча хадзіць куды-н.
Я туды больш не хадок.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пае́хаць, -е́ду, -е́дзеш, -е́дзе; -е́дзем, -е́дзеце, -е́дуць; -е́дзь; зак.
1. Накіравацца ў дарогу на чым-н.
П. па дровы.
П. у госці.
2. перан. Зрушыўшыся, саслізнуць, пасунуцца (разм.).
Нага не ўтрымалася і паехала.
3. Пачаць рабіць што-н., гаварыць што-н. (разм., неадабр.).
Ад яго чакалі тоста, а ён паехаў зусім не туды.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
расхадзі́цца, -хаджу́ся, -хо́дзішся, -хо́дзіцца; зак.
1. Прахадзіўшы доўга, прывыкнуць да хадзьбы, перастаць адчуваць стомленасць ад яе.
Расхадзіўся, і ногі перасталі балець.
2. Пачаць хадзіць многа, сюды-туды.
3. перан. Дайсці да крайняй ступені ў праяўленні чаго-н., у якіх-н. дзеяннях, разысціся.
Нервы расхадзіліся.
Расхадзілася шалёная завіруха.
|| незак. расхо́джвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сно́ўдацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Разм. Хадзіць, рухацца туды і сюды (часцей без мэты); бадзяцца (звычайна без справы). Каля буданоў сюды-туды сноўдаюцца людскія постаці. Кулакоўскі. Вучоба не лезла ў галаву, пісаць таксама не хацелася,.. [Кастусь] сноўдаўся з кута ў кут, не знаходзячы месца. С. Александровіч. Цяпер.. [дзеці] сноўдаюцца па двары — шукаюць сабе занятак. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сюд ’тут’ (калінк., З нар. сл.), сюд‑туд ’раз-пораз, вельмі часта; узад і ўперад, з аднаго боку ў другі’ (ТСБМ, Сцяшк.), сюд‑не‑ту́д, сюд‑ту́д, сюд‑то‑ту́д ’тс’ (ТС), з перасэнсаваннем абедзвюх частак і збліжэннем да тут (гл.): сют‑тут ’хутка’ (Сл. ПЗБ). Скарачэнне з сюды‑туды; гл. сюды, туды.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перабазі́равацца, ‑руюся, ‑руешся, ‑руецца; зак.
Перамясціцца на новую базу. Мы .. спяшаліся падрыхтаваць запасную базу. Туды павінен быў перабазіравацца наш атрад. Чыгрынаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рассаба́чыцца, ‑чуся, ‑чышся, ‑чыцца; зак.
Разм. Разбэсціцца, распусціцца. І так рассабачыўся [Пракоп], што пасля ўжо куды сам захоча, туды і ідзе. Вітка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)