чырванафло́цец, -ло́тца, мн. -ло́тцы, -ло́тцаў, м.

Воінскае званне радавога саставу Ваенна-Марскіх Сіл СССР (з 1935 г. да 1946 г., калі яно было заменена званнем «матрос»).

|| прым. чырванафло́цкі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

рэйхсве́р, ‑у, м.

Гіст. Назва ўзброеных сіл Германіі ў 1919–1935 гадах.

[Ням. Reichswehr.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шкаду́ючы,

Дзеепрысл. незак. ад шкадаваць.

•••

Не шкадуючы сіл — самааддана (рабіць што‑н.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ *Пу́ляцца, пу́лятысь ’напружвацца з усіх сіл’ (кобр., Сіг.; Нар. лекс.). Шматкратны дзеяслоў ад пу́ліць (пу́лыты) ’тужыцца’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

мардава́цца, -ду́юся, -ду́ешся, -ду́ецца; -ду́йся; незак.

1. Выбівацца з сіл, знясільвацца.

2. Мучыцца, пакутаваць (разм.).

М. над цяжкай задачай.

|| зак. замардава́цца, -ду́юся, -ду́ешся, -ду́ецца; -ду́йся і змардава́цца, -ду́юся, -ду́ешся, -ду́ецца; -ду́йся.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

змор, -у.

У выразе: узяць зморам каго-што —

1) адолець, давёўшы да поўнай страты сіл.

Узяць абложаны горад зморам;

2) перан. дамагчыся чаго-н. ад каго-н. настойлівым, назойлівым уздзеяннем (разм.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Нату́га ’напружанне’ (Нас., Яруш., Гарэц., Бяльк.), ’празмернае напружанне сіл’ (Сл. ПЗБ), натужыць ’нацягнуць, напружыць’ (Бяльк.). Гл. тугі́, ту́жыць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

напіна́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да напяць.

•••

Напінаць жылы — напружвацца з усіх сіл.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

луза́цца, ‑аецца; незак.

Зал. да лузаць.

•••

Са скуры лузацца — старацца з усіх сіл.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рассла́бленасць, ‑і, ж.

Стан расслабленага; упадак сіл. Нейкая непрыемная расслабленасць авалодала Ігарам. Васілёнак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)