вучо́ны

1. прил., в разн. знач. учёный;

~ныя лю́дзі — учёные лю́ди;

в. саве́т — учёный сове́т;

~ная ступе́нь — учёная сте́пень;

в. сакрата́р — учёный секрета́рь;

2. в знач. сущ. учёный

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ра́да ж.

1. см. пара́да;

2. (совместное обсуждение) сове́т м., совеща́ние ср.;

ра́ды няма́: — а) сил нет; сла́ду нет; б) вы́хода нет;

ра́ды не даць: — а) не упра́виться, не сла́дить (с кем, чем); б) ума́ не приложи́ть;

ні да ра́ды ні да зва́ды — ни ры́ба ни мя́со; ни то ни сё;

ра́ду ра́дзіць — ду́му ду́мать, сове́т держа́ть;

дай ты ра́дывводн. сл. скажи́ на ми́лость

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

худо́жественный в разн. знач. маста́цкі;

худо́жественный сове́т маста́цкі саве́т;

худо́жественный руководи́тель маста́цкі кіраўні́к;

худо́жественное произведе́ние маста́цкі твор;

худо́жественная литерату́ра маста́цкая літарату́ра;

худо́жественное исполне́ние маста́цкае выкана́нне;

худо́жественная вы́шивка маста́цкая вы́шыўка.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

се́льский

1. (прил. к село́) се́льскі;

се́льский сове́т се́льскі саве́т;

2. (живущий, работающий в деревне) вяско́вы, се́льскі;

се́льский учи́тель вяско́вы наста́ўнік;

3. (земледельческий) земляро́бчы; се́льскі;

се́льские рабо́ты земляро́бчыя рабо́ты;

се́льское хозя́йство се́льская гаспада́рка.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

навучы́ць сов.

1. научи́ть, обучи́ть;

н. чыта́ць — научи́ть чита́ть;

н. рамяству́ — научи́ть (обучи́ть) ремеслу́;

2. (подговорить) научи́ть, подучи́ть;

3. (дать совет) вразуми́ть, надоу́мить;

4. (обогатить опытом, знаниями и т.п.) научи́ть;

жыццё яго́ мно́гаму ~чы́ла — жизнь его́ мно́гому научи́ла

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ве́тлы ’ветлівы, прыветлівы, ласкавы’ (БРС, КТС, Касп.), (у)вѣтлый (Нік., Оч., 1), ве́тла (Гарэц., Яруш., БРС, КТС, Касп.), ветласць ’уласцівасць ветлівага чалавека, прыветлівасць’ (Гарэц., КТС, БРС), вѣтлыс(т)ь (Нік., Оч., 1). Рус. пск., смал., калін., калуж., прэйл. ве́тлый ’прыветлівы, ласкавы, мілы; гаваркі’, смал. ’вясёлы’. Паўночна-ўсходнеславянскае ўтварэнне ад větъ і ‑lъ. У сучасных слав. мовах větъ не захавалася, ёсць шматлікія дэрываты: рус. ответ, привет, обет, совет, вече, завещать, чэш. závěť, dovětek, oběť, славен. obečati, серб.-харв. ве́ћати, ст.-слав. вѣтъ, ст.-рус. вѣтъ ’нарада, рада, дагавор’; ’павучанне, саромленне’, якое збліжаецца этымолагамі (Фасмер, 1, 305; Махэк, 687) са ст.-прус. waitiāmai ’гаворым’, waitiāt ’гаворыць’, літ. vaitenù ’мяркую’, vaiténti ’кіраваць, вызначаць, меркаваць’, авест. vaēϑ‑ ’вызначыць суровым следствам’, vaēϑa ’судовае заключэнне’. Адносна сувязі слова větiti і vějati ’дзьмуць’ гл. Тапароў, КСИС, 25, 1958, 86–87, які далучае да іх і слав. větii (< *vēt‑i) ’аратар’. Вайян (RÉS, 24, 1947, 152–155), паводле ст.-слав. отъвѣ (замест отъвѣшта), дапускае корань vě‑ (а не vět‑), які маецца ў дзеяслове вѣꙗти (семантыка яго развівалася наступным чынам: ’веяць’, г. зн. ’аддзяляць’ → ’вырашаць’ → ’судзіць’). У сувязі з і.-е. *vet‑: *ve‑ параўн. таксама тахар. A, тахар. B wätk ’раздзяляць, вырашаць, загадваць’ і we‑ ’гаварыць’; падобнае развіццё значэння назіраецца ў лац. cernere ’аддзяляць’; ’вырашаць’, грэч. κρίνειν ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

нічы́й (род. нічыйго́, дат. нічыйму́, вин. нічы́й, нічыйго́, твор., предл. нічыі́м; ж. нічыя́, ср. нічыё, мн. нічые́) мест. отриц., м., в разн. знач. ниче́й;

н. уча́стак — ниче́й уча́сток;

нічые́ рэ́чы — ничьи́ ве́щи;

нічыя́ пара́да яму́ не патрэ́бна — ниче́й сове́т ему́ не ну́жен

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

наставле́ние ср.

1. (действие) павуча́нне, -ння ср.; наву́ка, -кі ж.;

2. (поучение) настаўле́нне, -ння ср., павуча́нне, -ння ср., наву́ка, -кі ж.; (указание, совет) указа́нне, -ння ср., пара́да, -ды ж.;

чита́ть наставле́ния павуча́ць;

3. (руководство, инструкция) настаўле́нне, -ння ср., інстру́кцыя, -цыі ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

учёный

1. прил. (много знающий) вучо́ны;

учёные лю́ди вучо́ныя лю́дзі;

2. прил. (научный) навуко́вы; вучо́ны;

учёный комите́т навуко́вы камітэ́т;

учёное о́бщество навуко́вае тавары́ства;

учёный сове́т вучо́ны саве́т;

учёная сте́пень вучо́ная ступе́нь;

учёный секрета́рь вучо́ны сакрата́р;

3. сущ. (специалист) вучо́ны, -нага м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

разу́мны

1. у́мный; му́дрый;

р. чалаве́ку́мный челове́к;

~ная пара́дау́мный (му́дрый) сове́т;

2. рассуди́тельный, разу́мный, благоразу́мный;

3. осмы́сленный, созна́тельный;

р. ўчы́нак — осмы́сленный (созна́тельный) посту́пок;

р. сэнс — здра́вый смысл;

лепш з ~ным згубі́ць, чым з ду́рнем знайсці́посл. лу́чше с у́мным потеря́ть, чем с глу́пым найти́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)