сум, -у, м.
1. Пачуццё смутку, жалю, журбы.
У матчыным голасе чуўся с.
2. Душэўны неспакой, туга.
Апусцелыя палі і лугі навявалі с.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
засмуці́ць, -учу́, -у́ціш, -у́ціць; -у́чаны і -учо́ны; зак., каго (што).
Выклікаць пачуццё смутку, маркоты.
Гэта вестка нас моцна засмуціла.
|| незак. засмуча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
со́рамна, прысл.
1. Брыдка, няёмка.
Сорамна адракацца ад роднай мовы.
2. у знач. вык. Пра пачуццё сораму, што адчувае хто-н.
С. за сябе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
изя́щное в знач. сущ. прыго́жае, -жага ср.;
чу́вство изя́щного пачуццё (адчува́нне) прыго́жага;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сіратлі́васць, ‑і, ж.
Стан сіратлівага. Пачуццё сіратлівасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
во́хкаць, -аю, -аеш, -ае; незак.
Усклікваць «вох», глыбока ўздыхаць, выказваючы пачуццё жалю, болю і пад.
|| аднакр. во́хнуць, -ну, -неш, -не; -ні.
|| наз. во́хканне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
раўнава́ць², -ну́ю, -ну́еш, -ну́е; -ну́й; незак., каго (што) да каго.
Адчуваць пачуццё рэўнасці.
Р. мужа да сяброўкі.
|| зак. прыраўнава́ць, -ну́ю, -ну́еш, -ну́е; -ну́й; -нава́ны (разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
э́рас, ‑у, м.
Кніжн. Моцнае пачуццё, цяга; каханне.
[Ад грэч. érōs.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
го́рыч, -ы, ж.
1. Горкі пах, смак.
Г. палыну.
Г. у роце.
2. перан. Горкае пачуццё ад гора, крыўды, няўдачы.
Г. страты.
Г. ад незаслужанай крыўды.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
жаль, ‑ю, м.
1. Пачуццё жаласці, спагады, выкліканае чыёй‑н. пакутай, няшчасцем. Стэфка глядзіць на хворага з жалем у вачах. Бядуля. Пачуццё жалю да пакрыўджанага лёсам хлопца перарастае ў пачуццё кахання. Шкраба.
2. Пачуццё горычы, смутку, тугі з прычыны страты каго‑, чаго‑н. Мацярынскі жаль. □ Марыля была ціхая, пакорная работніца і жаль свой дзявочы хавала глыбока. Брыль.
3. Пачуццё засмучэння, шкадавання. Не варта абуджаць у сэрцы тое, што перагарэла, адышло і пакінула толькі пачуццё жалю аб незваротным. Дуброўскі. — Грыб вунь растаптала, — з жалем сказаў Андрэй і паказаў на збіты нагой чорны баравік. Скрыпка.
•••
На (вялікі) жаль (у знач. пабочн.) — ужываецца, каб выказаць шкадаванне з прычыны чаго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)