цеплано́сьбіт, -а, мн. -ы, -аў, м. (спец.).
1. Рухомае асяроддзе (газ, пара, вадкасць), якое скарыстоўваецца для пераносу цеплаты.
2. У ядзерным рэактары: вадкае або газападобнае рэчыва, якое выносіць з актыўнай зоны цяпло, вылучанае ў выніку рэакцыі падзелу ядзер.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Па́рка 1 ’пакаранне розгамі’ (Нас.). Дэрыват з суф. ‑к‑ ад па́рыць < па́ра 1 (гл.). Адносна семантыкі параўн. чэш. napařiti ’пакараць’, першапачаткова ’пакараць розгамі, якія клаліся ў гарачую ваду, каб распарыліся’.
Па́рка 2 памяншальнае да па́ра 2 (Нас.), ’пара коней’ (Янк.), ’двайны колас, спарыш’ (ТС). Да пара 2 з суф. ‑к‑.
Па́рка 3 ’парка (адзенне)’ (ТСБМ). Праз рус. па́рка (параўн. Крукоўскі, Уплыў, 74) з нямецкага parka ’тс’ (гл. Фасмер, 3, 207).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жава́ла, ‑а, н.
Першая пара сківіц у ротавым апараце ракападобных, мнаганожак і насякомых.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уло́вісты, ‑ая, ‑ае.
Спец. Які дае добры ўлоў. Уловістая пара года. Уловісты нерат.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вясна́, -ы́, мн. вёсны і (з ліч. 2, 3, 4) вясны́, вёсен і вёснаў, ж.
Пара года, якая ідзе за зімой.
Ранняя в.
В. жыцця (перан.: пра маладосць).
|| прым. веснавы́, -а́я, -о́е, вясно́вы, -ая, -ае і вясе́нні, -яя, -яе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адсе́чка ж., тех. отсе́чка;
а. па́ры — отсе́чка па́ра;
○ а.-адбіва́льнік — воен. отсе́чка-отража́тель
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
во́сень, ‑і, ж.
Пара года паміж летам і зімою. Позняя восень. □ Восень ткала ўжо красёнцы Мяккай чырвані ў лістах, Восень спеў вяла бясконцы, З ветрам ходзячы ў кустах. Колас.
•••
Залатая восень — асенняя пара, калі лісце жаўцее яркімі адценнямі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дапра́ўды, прысл.
Разм. Сапраўды. — Што-ж... узрост... Дапраўды пара ў абоз, — думаў стары. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чу́хацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак.
1. Чухаць, скрэбці сваё цела ці якую-н. яго частку.
Сабака чухаецца.
2. перан. Рабіць што-н. марудна, без жадання (разм.).
Хопіць ч., пара справамі займацца.
|| зак. пачу́хацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. чу́ханне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Няпо́рны (шпорны) ’несвоечасовы, дачасны’ (карэл., Шатал.; мін., Жыв. сл.; зэльв., Сл. ПЗБ). Ад спалучэння не пара або не ў пару (гл. пара), параўн. таксама неўпорны ’тс’ (Сл. ПЗБ), неўпору ’несвоечасова’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)