ке́шкацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Разм. Доўга займацца з чым‑н., марудна рабіць што‑н.; корпацца. — Што ж.. [мужчыны] там кешкаюцца? — не цярпелася мацеры. Колас. [Ганначка] ў вялізных гумавых ботах доўга кешкалася ля кожнай каровы, не спяшалася. Дайліда.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паказа́льнік, ‑а, м.
1. Надпіс, вяха, стрэлка і пад., якія служаць для паказвання чаго‑н. Паказальны дарог. □ Марудна пасоўваўся па беламу цыферблату чорны мінуты паказальны. Бядуля.
2. Даведачная кніга або даведачны спіс у кнізе. Бібліяграфічны паказальны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хма́рка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.
Памянш.-ласк. да хмара (у 1 знач.); невялікая хмара. Хмаркі белыя марудна За лясы плывуць. Колас. Непрыкметна да сяла Без маланкі яркай, Без грымоты падплыла Хмарка. Арочка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Кі́жла ’той, хто марудна і няўмела што-небудзь робіць’ (Нар. сл., Шат.). Магчыма, балтызм. Параўн. kėžlóti ’кульгаць’ (Сл. паўн.-зах., 461).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тэ́хкацца экспр. ‘марудна рабіць што-небудзь’ (віл., Нар. сл.). Гукаперайманне, параўн. тохкаць ‘тахкаць, торгаць, стукаць’ (гл.), магчыма, з экспрэсіўнай зменай галоснага.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дацягну́цца, -цягну́ся, -ця́гнешся, -ця́гнецца; -цягні́ся; зак., да чаго.
1. Выцягваючыся, дастаць што-н., дакрануцца да чаго-н.
Д. да столі.
2. Узрастаючы, павялічваючыся, дасягнуць якой-н. мяжы.
Чарга дацягнулася да дзвярэй.
3. Марудна праходзячы, дасягнуць якога-н. тэрміну.
Час дацягнуўся да восені.
4. 3 цяжкасцю дайсці да якога-н. месца (разм.).
Стары ледзь дацягнуўся да ложка.
|| незак. даця́гвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нягі́бкі, ‑ая, ‑ае.
1. Няздольны лёгка гнуцца, згінацца; пруткі. Нягібкі дрот. Нягібкае вецце. // перан. Бедны на адценні, невыразны (пра голас, мову і пад.).
2. перан. Які няўмела, марудна рэагуе на пэўныя абставіны, умовы. Нягібкі розум. Нягібкая палітыка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ *Мэмляцца, мімлятісе ’марудна што-небудзь рабіць’ (беласт., Сл. ПЗБ), рус. мумлить, мумрить ’смактаць, павольна жаваць’, каш. mumlac ’тс’, н.-луж. mumliś, в.-луж. mumlić, mumolić ’жаваць з цяжкасцю’, укр. мимрати ’рабіць марудна’. Паўд.-слав. лексемы семантычна трохі аддаленыя ад бел. Гукапераймальнае. Параўн. с.-н.-ням., новав.-ням. mummen, mummeln ’мямліць, жаваць, як бяззубы’ (Бернекер, 2, 75; Мацэнаўэр, LF, 11, 162; Фасмер, 3, 9). Гл. таксама му́мліць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Наке́рзаць ’зрабіць абы-як’ (шчуч., Сцяшк. Сл.). Да кёр‑ заць ’плесці няўмела’, згодна з Лаўчутэ (Балтызмы, 67), з літ. kerzinti, kerzėnti ’марудна рухацца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ку́бліцца ’марудна рабіць, таптацца на адным месцы, рабіць логава’ (Жыв. сл., Янк. III, Нар. словатв., Сцяшк. Сл., Ян., Мат. Гом.). Да кубло 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)