◎ Ні́тра ’парашок для мыцця бялізны’ (Сл. ПЗБ). Ад лац. nitrum ’сода’ ’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прытаве́с ’вяроўка або жэрдка, прызначаная для развешвання бялізны’ (Бяльк.). Гл. пратаве́ся.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
напаласка́цца, ‑лашчуся, ‑лошчашся, ‑лошчацца; зак.
Разм.
1. Уволю, доўга папаласкацца ў вадзе. Напаласкаліся дзеці ў рэчцы.
2. Многа, доўга папаласкаць што‑н., стаміцца ад паласкання. Напаласкацца бялізны за дзень.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пантало́ны, ‑лонаў; адз. няма.
1. Уст. Верхняе мужчынскае адзенне, якое пакрывае ніжнюю частку тулава да пояса.
2. Частка жаночай бялізны, якая пакрывае ніжнюю частку тулава ад пояса да каленяў.
[Іт. pantaloni — ад уласнага імя камічнага персанажа італьянскіх народных камедый.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ба́йбас ’бялізны чалавек, гультай’ (Касп.), байбо́с ’бялізны, нязграбны мужчына’ (Нас.), ба́йбус ’бялізны, нязграбны чалавек, гультай’ (Шат., Гарэц., Янк. БП, Др.-Падб., Бяльк., Сцяц.), ’дурань’ (Сцяц.). Рус. ба́йбус, бе́йбус ’лянівы’, бе́йбас ’дурань’, укр. бе́йбас ’дурань, вялікі нехлямяжы чалавек’ (таксама бе́льбас, бе́лбас). Паводле Фасмера, 1, 145, запазычанне (у другой частцы выразу дыял. форма тур. baš ’галава’). Але зыходзячы з укр. паралельных форм бе́льбас, бе́лбас, можна думаць і пра сувязь з рус. балбе́с (да гэтага гл. Фасмер, 1, 114): параўн. змену ва ўкр. дыялектах: лʼ → й.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зрэ́бніна, ‑ы, ж.
Разм. Тое, што і зрэб’е (у 2 знач.). У куфэрку ляжалі тры пары бялізны, два ручнікі і кавалак зрэбніны на анучы, што адрэзала сястра Хімка ад .. сувою палатна. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
суво́й, ‑я, м.
Цэлы кусок палатна, скручаны ў трубку. У куфэрку ляжалі тры пары бялізны, два ручнікі і кавалак зрэбніны на анучы, што адрэзала сястра Хімка ад яшчэ не пачатага сувоя палатна. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ма́гель ’прылада, якой качаюць бялізну’ (Нас.), ма́глі ’вялікі станок для катання бялізны’ (Мядзв.), ’прыстасаванне для валяння сукна’ (Касп.). Запазычана з польск. magiel, męgiel ’валік, якім катаюць бялізну’, ’маглярня’, ’апрэтурная машына’ < ням. Mange(l) < с.-лац. manganum < грэч. μάγγανον ’ваенная машына, якая шпурляе каменне’, якая вельмі нагадвала машыну для катання бялізны, вынайдзенную ў Нюрнбергу’ (Брукнер, 317; Васэрцыер, 146; Махэк₂, 350). Сюды ж маглява́ць ’катаць бялізну вальком’ (Сцяшк., Нас.), ’румяніць твар’, ’уціраць тлушч у валасы’ (Нас.), малявацца, маглёўка ’катанне бялізны’, ’жанчына, якая любіць займацца аздабленнем галавы’ (Нас.). Гл. таксама ма́глі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пацырава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак., што.
1. Зацыраваць усё, многае. [Марына Паўлаўна:] — Прыбяжыш, як непрытомная, і за мыццё бялізны або падлогі возьмешся. А то пазашываць, пацыраваць, выпрасаваць трэба. Васілевіч.
2. і без дап. Цыраваць некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прас, ‑а, м.
Прылада для гладжання, разгладжвання бялізны, адзення. Электрычны прас. □ Калі напіліся чаю, Лена прынесла з сянец Пятрову кашулю і пад прасам высушыла яе. Ваданосаў. Волька паслала на стол коўдру, уключыла прас. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)