сусе́д, -а, М -дзе, мн. сусе́дзі, -дзяў і (з ліч. 2, 3, 4) сусе́ды, -даў, м.
Чалавек, які жыве блізка, побач з кім-н. або займае месца, бліжэйшае да каго-н.
С. па пад’ездзе.
С. па купэ.
С. па палаце.
|| ж. сусе́дка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак.
|| прым. сусе́дскі, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падвалі́цца, ‑валюся, ‑валішся, ‑валіцца; зак.
Разм. Сесці, легчы вельмі блізка, шчыльна; падсунуцца. Падваліцца да суседа. □ Да .. [Сцяпана] падвалілася і смяртэльна торгалася нечая гарачая спіна. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прараката́ць, ‑качу, ‑кочаш, ‑коча; зак.
1. Утварыць кароткі рокат, заракатаць. Блізка праракатаў аўтамат. Кулі ўпіліся ў яліну, пасыпалася кара. Ставер.
2. Ракатаць некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зу́мкаць, ‑ае; незак.
Разм. Утвараць аднастайныя звінючыя гукі (пра насякомых). Недзе блізка зумкаюць пчолы. С. Александровіч. // Хуткім налётам, рухам утвараць падобны гук. Зумкаюць кулі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Блі́зкі. Рус. бли́зкий, укр. бли́зьки́й, польск. bliski, чэш. blízký, ст.-слав. близъкъ, балг. бли́зък, серб.-харв. бли̏зак і г. д. Праслав. blizъkъ ’тс’. Слав. аснова bliz‑ лічыцца роднаснай лат. blaîzît ’давіць, сціскаць, жаць’, лац. flīgere ’біць’ і г. д. Як семантычныя паралелі параўн. грэч. ἄγχι ’блізка’ (ἄγχω ’завязваю’), франц. près, італ. presso ’блізка, ля’ (лац. pressus сціснуты’). Бернекер, 61; Слаўскі, 1, 34; Праабражэнскі, 1, 29–30; Фасмер, 1, 174. Неверагодна Махэк₂, 57 (да грэч. πλησίος, πλᾱτίος ’блізкі’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
я́хкаць, ‑ае; незак.
Брахаць у час пагоні за зайцам (пра сабаку). Яхкаюць злыя сабакі, Енчаць, абнюхаўшы след. Хведаровіч. Такса яхкала недзе зусім блізка. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Во́сьдзека, восьдзечка ’вось тут, блізка’ (Шат.). З вось + дзе + ка, дзе ‑ка — вядомая пры ўтварэнні прыслоўяў часціца; ‑ч‑ перад ‑ка надае прыслоўю ласкальны характар (Карскі 2-3, 68 і наст.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ По́нускам ’як папала’ (карэліц., Шатал.) у вырабе: пускай у яго попускам палкаю. Відаць, памылковы запіс, гл. попускам. параўн. рус. подпуск, подпускам ’від кідка, калі прадмет’ляціць блізка да паверхні, нібы падскокваючы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паабга́рваць, ‑ае; ‑аем, ‑аеце, ‑аюць; зак.
Абгарэць у нейкай ступені. Сад быў блізка, каля будынін, дык калі гарэлі ямы, то паабгарвала голле і на яблынях. Марціновіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыбянтэ́жыцца, ‑жуся, ‑жышся, ‑жыцца; зак.
Разм. Трохі, злёгку збянтэжыцца. Гушка крыху прыбянтэжыўся, убачыўшы прыстава: гэтакага начальства гэтак блізка бачыць ён не спадзяваўся, калі ішоў сюды. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)