рэтыра́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
Уст.
1. Адступленне войск.
2. Умацаванае месца (у крапасных збудаваннях і па палявых пазіцыях) для ўкрыцця і абароны ў выпадку адступлення.
[Фр. retirade.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
супрацьта́нкавы, ‑ая, ‑ае.
Прызначаны для барацьбы з танкамі, для абароны ад танкаў. Супрацьтанкавы роў. □ Дэсант меў не менш тысячы чалавек, шмат мінамётаў, кулямётаў, аўтаматаў, супрацьтанкавых гранат. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абаро́нца, -ы, ДМ -у, Т -ам, м.; ДМ -ы, Т-ай (-аю), ж., мн. -ы, -аў.
1. Той, хто каго-, што-н. абараняе, заступнік.
Абаронцы крэпасці.
Абаронцы міру.
А. дзяцей.
2. Адвакат.
На судзе выступіў а.
3. Гулец групы абароны ў футбольнай, хакейнай і пад. камандах.
Левы а.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
безабаро́нны, ‑ая, ‑ае.
Няздольны абараніць сябе, пастаяць за сябе, пазбаўлены абароны. І хлапчук нечакана адчуў сябе такім безабаронным, маленькім і кволым перад гэтай вялікай ноччу, гэтым лесам. Вышынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абаро́нчы, ‑ая, ‑ае.
Які мае сваёй мэтай абарону. Абарончыя баі. Абарончая тактыка. // Прызначаны для абароны. Абарончыя збудаванні. Абарончы рубеж. □ Узвод Пазняка першы прарваўся праз абарончыя лініі ворага. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ро́каш, ст.-бел. рокошъ ’бунт, мяцеж’ (XVI ст.). Відаць, праз ст.-польск. rokosz ’нарада, перамовы’, ’сейм, з’езд’, ’бунт’, якое з венг. Rákos ’поле ў Венгрыі, дзе адбываліся сходы сойму’ > ’(у Рэчы Паспалітай) узброенае выступленне, паўстанне шляхты супраць караля пад лозунгам абароны вольнасцей’, ’бунт, мяцеж’, ’шляхецкі з’езд, сеймік’ (SWO, 1980, 653).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
фартыфіка́цыя, ‑і, ж.
1. Навука аб умацаванні вайсковых пазіцый і спосабах абароны ад сродкаў паражэння. Лекцыі па фартыфікацыі і тактыцы.
2. Узвядзенне ваенных умацаванняў, а таксама гэтыя ўмацаванні. Палявая фартыфікацыя.
[Ад лац. fortificatio — умацаванне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
контрнаступле́нне, ‑я, н.
Від наступлення, якое рыхтуецца ў ходзе абароны і пачынаецца з мэтай разгрому аслабленага ў папярэдніх баях праціўніка. У снежні 1941 г. савецкія войскі перайшлі ў контрнаступленне пад Масквой.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прары́ў, -ы́ву, мн. -ы́вы, -ы́ваў, м.
1. гл. прарвацца, прарваць.
2. Месца, дзе прарвана (у 2 і 3 знач.) або дзе прарвалася, прарваліся (у 2 і 4 знач.).
П. у плаціне. П. у лініі абароны праціўніка.
3. перан. Парушэнне ходу работы, якое вядзе да зрыву выканання заданння, плана.
П. у рабоце.
Выйсці з прарыву.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
барыка́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
Вал з разнастайных грувасткіх прадметаў, прызначаны для абароны ў часе вулічных баёў. З-за турэмных крат у акопы і на барыкады выйшаў з народам яго авангард — камуністы. Брыль.
[Фр. barricade.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)