трэск, -у, м.
1. Сухі, рэзкі гук, які ўтвараецца пры ламанні, трэсканні, разрыванні і пад. чаго-н.
Т. галля.
2. Шум, які ўтвараецца пры рабоце механізмаў, інструментаў і пад.
Т. матора.
Т. кулямёта.
3. перан. Шуміха, пустая балбатня (разм.).
◊
З трэскам (выгнаць, праваліцца і пад.) — ганебна, з вялікім скандалам.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ты́сячны, -ая, -ае.
1. гл. тысяча.
2. Які складаецца з тысячы якіх-н. адзінак.
Т. мітынг.
3. Вартасцю ў тысячу рублёў або які ацэньваецца тысячамі.
4. Які атрымліваецца пры дзяленні на тысячу.
Адна тысячная доля секунды.
5. у знач. наз. ты́сячная, -ай, ж. Тысячная частка чаго-н.
Адна тысячная.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
увабра́цца, убяру́ся, убярэ́шся, убярэ́цца; убяро́мся, убераце́ся, убяру́цца; увабра́ўся, -ра́лася; убяры́ся; зак. (пераважна ў прошлым часе).
1. Пранікнуць унутр чаго-н., паглынуцца, уцягнуцца.
Дзёгаць увабраўся ў юхтовыя боты.
2. Усяліцца куды-н. або забрацца, залезці куды-н. (разм.).
У. ў новую кватэру.
У. ў гушчар.
|| незак. убіра́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
узру́шыць, -шу, -шыш, -шыць; -шаны; зак.
1. каго. Моцна ўсхваляваць, устрывожыць.
Гэта падзея ўзрушыла ўсіх.
2. што. Узрыхліць, узварушыць паверхню чаго-н. (разм.).
У. зямлю на градах.
Вецер узрушыў паверхню возера.
|| незак. узруша́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і узру́шваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. узрушэ́нне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
умо́віцца, -о́ўлюся, -о́вішся, -о́віцца; зак., з кім пра што, аб чым і з інф.
Дамовіцца, прыйсці да агульнай згоды адносна чаго-н.
У. пра тэрмін або аб тэрміне ад’езду.
У. з кім-н. пра сустрэчу або аб сустрэчы ці сустрэцца.
|| незак. умаўля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.
|| наз. умаўле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
факты́чны, -ая, -ае.
1. Які адлюстроўвае сапраўдны стан чаго-н., адпавядае фактам; заснаваны на дакументальнай дакладнасці або які адпавядае ёй.
Фактычныя звесткі.
Фактычныя доказы.
Фактычна (прысл.) ён з’яўляецца кіраўніком гэтай тэмы.
Фактычныя выклады.
2. Які існуе ў наяўнасці, але не ўзаконены юрыдычна.
Ф. шлюб.
|| наз. факты́чнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
футрава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны; незак., што.
1. У тэхніцы: абліцоўваць унутраную паверхню чаго-н. вогнетрывалымі або хімічна стойкімі матэрыяламі.
Ф. металургічную печ.
2. У кравецкай справе: падшываць футрам вопратку.
3. У сталярскай справе: абшываць дошкамі, абшалёўваць.
|| наз. футрава́нне, -я, н. і футро́ўка, -і, ДМ -о́ўцы, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
чацвярці́на, -ы, мн. -ы, -ці́н, ж. (разм.).
1. Чацвёртая частка чаго-н.
Ч. яблыка.
2. Чацвёртая частка бервяна, распілаванага ўдоўж накрыж (спец.).
3. Старажытная пасудзіна ёмістасцю ў адну чацвёртую частку вядра.
4. Тое, што і чацвяртак (у 2 знач.).
|| памянш. чацвярці́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
экано́мны, -ая, -ае.
1. Які ашчадна расходуе што-н., які садзейнічае эканоміі (у 2 знач.), сціплы ў расходах.
Эканомная гаспадыня.
Эканомна (прысл.) расходаваць ваду.
Э. ў пакупках.
2. Які патрабуе невялікіх затрат, дазваляе абысціся меншай колькасцю чаго-н.; эканамічны.
Э. від рухавіка ўнутранага згарання.
|| наз. экано́мнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пазаця́гвацца, ‑аецца; ‑аемся, ‑аецеся, ‑аюцца; зак.
1. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.). Зацягнуцца, уцягнуцца ў сярэдзіну чаго‑н. — пра ўсё, многае. Пазацягваліся ніткі асновы ў ніты.
2. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.). Пакрыцца тонкім слоем чаго‑н. — пра ўсё, многае. Лужыны пазацягваліся лёдам. // Зажыць, загаіцца — пра ўсё, многае. Раны пазацягваліся.
3. Зацягнуць сябе чым‑н. — пра ўсіх, многіх. Пазацягвацца рамянямі. // Туга завязацца, сцягнуцца — пра ўсё, многае. Пазацягваліся вузлы на вяроўцы.
4. Разм. Зайсці, завалачыся куды‑н. — пра ўсіх, многіх.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)