саста́віць, -ста́ўлю, -ста́віш, -ста́віць; -ста́ўлены; зак., што.
1. Паставіць побач або ў адно месца.
С. снапы ў мэндлікі.
С. сталы ў адзін рад.
2. Атрымаць што-н. цэлае, злучыўшы асобныя часткі.
С. цягнік.
С. лякарства (перамяшаўшы кампаненты).
3. Зняць што-н. зверху.
С. вазоны з акна на падлогу.
|| незак. састаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. састаўле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыце́рціся, прытру́ся, прытрэ́шся, прытрэ́цца; прытро́мся, прытраце́ся, прытру́цца; прыцёрся, -це́рлася; прытры́ся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Шчыльна далучыцца ў выніку прыгонкі, шліфоўкі, трэння.
2. перан., да каго-чаго. Прыстасавацца, прыладзіцца (разм.).
П. адзін да аднаго.
|| незак. прыціра́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. прыціра́нне, -я, н. (да 1 знач.) і прыці́рка, -і, ДМ -рцы, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
стан², -а і -у, мн. -ы, -аў, м.
1. -а. Лагер, месца стаянкі.
Рыбацкі с.
2. -у. Войска, адзін з ваюючых бакоў.
Варожы с.
3. -а. гіст. У царскай Расіі: адміністрацыйна-паліцэйскае падраздзяленне павета.
4. -у. Саслоўе, сацыяльны слой (разм.).
Выбіраўся магістрат з вышэйшых станаў.
|| прым. станавы́, -а́я, -о́е (да 3 знач.).
С. прыстаў (начальнік паліцэйскага ўчастка).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
я́дзерны, -ая, -ае.
1. гл. ядро.
2. Які мае адносіны да працэсаў, што адбываюцца ў атамным ядры, да іх вывучэння і выкарыстання.
Я. рэактар.
Ядзернае выпрамяненне.
Ядзерная зброя.
Ядзерная фізіка.
Ядзерная рэакцыя (рэакцыя пераўтварэння ядзер атамаў пры іх узаемадзеянні адзін з другім).
3. Які мае адносіны да ядзернай зброі, да валодання такой зброяй.
Ядзерныя запасы.
Ядзерныя краіны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Кантрані́к ’сірата, батрак’ (брасл., Сл. паўн.-зах.), сапсаванае кантрактнік ’адзін з бакоў кантракту’. Да кантракт ’дагавор, пагадненне’ (ТСБМ, Яруш.), ст.-бел. контрактъ (XVI ст.) ’тс’, якое са ст.-польск. kontrakt ’тс’ < лац. contractus ’умова, абавязацельства’ (Слаўскі, 2, 437).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Лівану́ць ’лінуць’ (Яўс.) тэрытарыяльна ўваходзіць у адзін арэал з рус. уладз., разан., кур., тульск., калуж. ливапуть ’тс’. Утворана пры дапамозе суф. ‑nę‑ ад дзеяслова шматразовага дзеяння ‑ліваць < прасл. ‑livati, ‑livaję, які звычайна выступае з прэфіксамі. Да ліць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Марошка ’марошка прысадзістая, Rubus chamaemorus L.’ (Кіс., ТСБМ). Складае з рус. паўн. морошка ’тс’ адзін арэал. У рус. мове — з угра-фінскіх. Параўн. фін. muurain, muuran, мансі moraχ, moreχ, ханты mūreχ, нганас. muraʼka, энецк. maragga (Фасмер, 2, 658).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трэк ‘збудаванне для вела- і мотаспорту’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), першая фіксацыя ў 1902 г.: трэк … на лісапедах ганяюцца адзін за другім (К. Каганец). Запазычана з англ. track ‘тс’, ‘след, дарога’, відаць, праз рус. трек ‘збудаванне для веласпорту’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
неаднаразо́вы, ‑ая, ‑ае.
Які робіцца або адбываецца не адзін раз. Неаднаразовыя папярэджанні. □ Неаднаразовыя гутаркі з галоўным хірургам скончыліся тым, што [Наталлю Максімаўну] выклікаў начальнік шпіталя. Дудо.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бранята́нкавы, ‑ая, ‑ае.
У выразах: бранятанкавыя войскі, бранятанкавыя часці — адзін з галоўных родаў войск сучасных армій, аснову якога складаюць танкі і самаходныя артылерыйскія ўстаноўкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)