па I
1. с
2. с
3. с
4. с
5. с
6. с
7. с
8. с
9. с
10. с
11. с
12. с
13. с
14. с
15. с
16. с
17. с
па II
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
па I
1. с
2. с
3. с
4. с
5. с
6. с
7. с
8. с
9. с
10. с
11. с
12. с
13. с
14. с
15. с
16. с
17. с
па II
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
галава́
1.
2.
3.
○ мёртвая г. —
◊ у ~вах — в голова́х, в изголо́вье;
злама́ць (скруці́ць) сабе́ ~ву́ — слома́ть (сверну́ть) себе́ ше́ю;
на сваю́ ~ву́ — на свою́ го́лову;
аве́чая г. — бара́нья башка́;
г. яло́вая — голова́ ело́вая;
бе́дная г. — бе́дная голова́;
гара́чая г. — горя́чая голова́;
дзіра́вая г. — дыря́вая голова́;
дубо́вая г. — дубо́вая голова́;
залата́я г. — золота́я голова́;
све́тлая г. — све́тлая голова́;
г. — два ву́хі — садо́вая голова́;
вы́біць дур з ~вы́ — вы́бить дурь из головы́;
г. ідзе́ кру́гам — голова́ идёт кру́гом;
як снег на ~ву́ — как снег на го́лову;
ве́цер у ~ве́ — ве́тер в голове́;
з ~во́й — с голово́й; башкови́тый;
хоць кол на ~ве́ чашы́ — хоть кол на голове́ теши́;
як на маю́ дурну́ю ~ву́ (мой дурны́ ро́зум) — по мое́му сла́бому разуме́нию;
ле́зці ў ~ву́ — лезть в го́лову;
не знасі́ць ~вы́ — (каму) не сноси́ть головы́ (кому);
падня́ць (узня́ць) ~ву́ — подня́ть го́лову;
вы́йсці (вы́лецець, вы́скачыць) з ~вы́ — вы́йти (вы́лететь, вы́скочить) из головы́;
у вір ~во́ю — в о́мут голово́й;
стая́ць над ~во́ю — стоя́ть над голово́й;
вы́даць (сябе́) з ~во́й — вы́дать (себя́) с голово́й;
зве́сіць (апусці́ць) ~ву́ — пове́сить (опусти́ть) го́лову;
трыма́ць ~ву́ высо́ка — держа́ть го́лову высоко́;
се́сці на ~ву́ — сесть на го́лову;
даць ~ву́ на адсячэ́нне — дать го́лову на отсече́ние;
г. кру́жыцца (кру́ціцца) — голова́ кру́жи́ться;
у ~ве́ закружы́лася (закруці́лася) — в голове́ закружи́лось;
закруці́ць ~ву́ — вскружи́ть го́лову;
валі́ць з хво́рай ~вы́ на здаро́вую — вали́ть с больно́й головы́ на здоро́вую;
рызыку́ючы ~во́й — риску́я жи́знью;
варушы́ць ~во́ю — шевели́ть мозга́ми;
няма́ дзе ~ву́ прытулі́ць — не́где (не́куда) го́лову приклони́ть;
во́лас з ~вы́ не ўпадзе́ — во́лос с головы́ не упадёт;
з ~вы́ да ног — с головы́ до ног;
з ног да ~вы́ — с ног до головы́;
удзяўбці́ (убі́ць) у ~ву́ — вдолби́ть (вбить, втемя́шить) в го́лову;
куры́ная г. — кури́ная голова́;
руча́цца ~во́й — руча́ться голово́й;
а яму́ (ёй, ім) не ў ~ве́ — а ему́ (ей, им) и го́ря ма́ло;
не гэ́та (у каго) у ~ве́ — не э́то (у кого) на уме́;
а мне гэ́та не ў ~ве́ — а я э́то из ви́да упусти́л; а мне невдомёк;
не мець клёку ў ~ве́ — без царя́ в голове́;
тлумі́ць (маро́чыць) ~ву́ — моро́чить го́лову;
дайсці́ сваёй ~во́ю — дойти́ свои́м умо́м;
клёпкі ў ~ве́ не хапа́е — клёпки в голове́ не хвата́ет;
няха́й твая́ (яго́) г. не балі́ць — э́то не твоя́ (не его́) забо́та;
набра́ць (сабе́) у ~ву́ — вбить (себе́) в го́лову;
мякі́на ў ~ве́ — мяки́на в голове́, пуста́я башка́; голова́ трухо́й наби́та;
не з тваёй (ва́шай і г.д.) ~во́й — не с твои́м (ва́шим и т.д.) умо́м; не твоего́ (ва́шего и т.д.) ума́ де́ло;
злажы́ць ~ву́ — сложи́ть го́лову;
прыйсці́ ў ~ву́ — прийти́ в го́лову;
у ~ву́ не ле́зе — в го́лову не ле́зет;
схапі́цца за ~ву́ — схвати́ться за го́лову;
не то́ўпіцца ў ~ве́ — не вмеща́ется в голове́;
не схіля́ць ~вы́ — не склоня́ть головы́;
пастая́ць ~во́й — постоя́ть голово́й;
падста́віць ~ву́ — подста́вить го́лову;
акуну́цца з ~во́й — окуну́ться с голово́й;
бі́цца ~во́й аб сцяну́ — би́ться голово́й об сте́ну;
вы́кінуць ду́расць з ~вы́ — вы́бросить дурь из головы́;
адда́ць ~ву́ пад закла́д — отда́ть го́лову в закла́д;
адка́зваць ~во́й — отвеча́ть голово́й;
міністэ́рская г. — министе́рская голова́;
г. з плеч — голова́ с плеч;
~во́й налажы́ць — пропа́сть; поги́бнуть;
сту́кнула ў ~ву́ — сту́кнуло в го́лову;
зняць ~ву́ — снять го́лову;
засе́сці ў ~ву́ — засе́сть в го́лову;
адуры́ць (задуры́ць) ~ву́ — (каму) заморо́чить го́лову (кому);
згубі́ць ~ву́ — потеря́ть го́лову;
намы́ліць ~ву́ — (каму) намы́лить го́лову (кому);
на све́жую ~ву́ — на све́жую го́лову;
з ~вы́ не выхо́дзіць — из головы́ не выхо́дит;
на сваю́ ~ву́ — на свою́ го́лову;
мець ~ву́ на пляча́х — име́ть го́лову на плеча́х;
адкруці́ць ~ву́ — (каму) сверну́ть го́лову (кому);
забі́ць ~ву́ — (чым) заби́ть го́лову (чем);
уда́рыць у ~ву́ — уда́рить в го́лову;
це́раз ~ву́ — (чыю) че́рез го́лову (чью);
кроў кі́нулася ў ~ву́ — кровь бро́силась (уда́рила) в го́лову;
вы́кінуць з ~вы́ — вы́бросить из головы́;
за ба́цькавай ~во́й (жыць) — за роди́тельской спино́й (жить);
як абухо́м па ~ве́ — как о́бухо́м по голове́;
г. як рэ́шата — дыря́вая голова́;
г. (не) ва́рыць — голова́ (не) ва́рит;
паста́віць з ~вы́ на но́гі — поста́вить с головы́ на́ ноги;
схілі́ць ~ву́ — (перад кім, чым) склони́ть го́лову (перед кем, чем);
сам сабе́ г. — сам себе́ голова́;
каро́на з ~вы́ не зва́ліцца (не спадзе́) — коро́на с головы́ не упадёт;
кру́кам ~вы́ не даста́ць — не подступи́ться;
на скрут (злом) ~вы́ — сломя́ го́лову; очертя́ го́лову;
лама́ць ~ву́ — (над чым) лома́ть го́лову (над чем);
заплаці́ць ~во́й — заплати́ть голово́й;
адна́ г. до́бра, а дзве лепш —
і да булавы́ трэ́ба г. —
што г., то ро́зум —
за дурно́й ~во́й нага́м неспако́й —
ад чужо́га ша́лу г. кру́ціцца —
пакая́ннай галавы́ меч не сячэ́ —
што ў цвяро́зага ў ~ве́, то́е ў п’я́нага на языку́ —
г. з пакло́нам, язы́к з прыгаво́ркай —
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
рука́
протяну́ть кому́-л. ру́ку працягну́ць (пада́ць) каму́-не́будзь руку́;
держа́ть в рука́х
ру́ки по швам!
неразбо́рчивая рука́ неразбо́рлівая рука́, неразбо́рлівы по́чырк;
подде́лать чью́-л. ру́ку падрабі́ць чыю́-не́будзь руку́ (чый-не́будзь по́дпіс);
по пра́вую ру́ку па пра́вую руку́, з пра́вай рукі́, спра́ва;
◊
рука́ о́б руку по́плеч;
рука́ ру́ку мо́ет
сво́я рука́ влады́ка
рука́ не дро́гнет (у кого) рука́ не задрыжы́ць (у каго, чыя);
ру́ки че́шутся (у кого-л.) ру́кі свярбя́ць (у каго-небудзь);
ру́ки ко́ротки ру́кі ко́раткі;
дли́нные ру́ки (у кого) до́ўгія ру́кі (у каго);
ру́ки прочь! ру́кі прэч!;
сре́дней руки́ сярэ́дні, сярэ́дняй рукі́;
не поклада́я рук не апуска́ючы (не склада́ючы) рук;
руко́й пода́ть (куда-л., откуда-л.) руко́й пада́ць;
как руко́й сняло́ як руко́й зняло́;
держа́ть (чью-л.) ру́ку трыма́ць (чыю-небудзь) руку́; быць на чыі́м-не́будзь баку́;
наби́ть ру́ку (на чём-л.) набі́ць руку́ (на чым-небудзь) (налаўчы́цца, налажы́цца);
протяну́ть ру́ку по́мощи пада́ць руку́ дапамо́гі;
нагре́ть ру́ки нагрэ́ць ру́кі;
чужи́ми рука́ми жар загреба́ть
(быть) как без рук (быць) як без рук;
сон в ру́ку сон спра́ўдзіў;
из рук вон пло́хо ніку́ды не ва́рта, ве́льмі дрэ́нна;
узна́ть из пе́рвых рук (что-л.) даве́дацца з пе́ршых рук (пра што-небудзь);
прибра́ть к рука́м (кого-, что-л.) прыбра́ць да рук (каго-, што-небудзь);
он на́ руку нечи́ст ён на руку́ нячы́сты;
име́ть на рука́х (кого-л.) мець на рука́х (каго-небудзь);
отби́ться от рук адбі́цца ад рук;
быть свя́занным по рука́м и нога́м быць звя́заным па рука́х і нага́х;
с пусты́ми рука́ми з пусты́мі рука́мі;
быть не с руки́ (кому-л.) быць не з рукі́ (каму-небудзь);
золоты́е ру́ки залаты́я ру́кі;
лёгкая рука́ (у кого) лёгкая рука́ (у каго);
с лёгкой руки́ з лёгкай рукі́;
пра́вая рука́ пра́вая рука́;
си́льная рука́ мо́цная рука́;
тяжёлая рука́ (у кого) ця́жкая рука́ (у каго);
брать (взять) го́лыми рука́ми браць (узя́ць) го́лымі рука́мі;
ще́дрою руко́ю шчо́драй руко́й;
на́ руку на руку́; падыхо́дзіць;
не рука́ (кому) не падыхо́дзіць (каму);
по рука́м! па рука́х!;
говори́ть по́д руку гавары́ць пад руку́;
под руко́й (находи́ться) пад руко́й (знахо́дзіцца);
не с руки́ (кому) не з рукі́ (каму);
рука́ми и нога́ми рука́мі і нага́мі;
ру́ки не дохо́дят ру́кі не дахо́дзяць;
ру́ки опусти́лись (у кого) ру́кі апусці́ліся (у каго);
рука́ не поднима́ется (у кого) рука́ не падыма́ецца (у каго);
руко́й не доста́ть руко́й не даста́ць, фі́гай но́са не даста́ць;
запусти́ть ру́ку (во что) запусці́ць руку́ (у што);
иска́ть (чьей) руки́ прасі́ць (чыёй) рукі́;
лиза́ть ру́ки (кому) ліза́ць ру́кі (каму);
лома́ть ру́ки лама́ць ру́кі;
мара́ть (па́чкать) ру́ки пэ́цкаць ру́кі;
наложи́ть ру́ку (на что) налажы́ць руку́ (на што);
наложи́ть на себя́ ру́ки налажы́ць на сябе́ ру́кі;
обагри́ть ру́ки кро́вью (в крови́) запля́міць ру́кі крывёй;
опусти́ть ру́ки апусці́ць ру́кі;
подня́ть ру́ку (на кого) узня́ць руку́ (на каго);
предложи́ть ру́ку (и се́рдце) (кому) прапанава́ць руку́ (і сэ́рца) (каму);
приложи́ть ру́ку (к чему) прыкла́сці руку́ (да чаго);
умы́ть ру́ки умы́ць ру́кі;
развяза́ть ру́ки развяза́ць ру́кі;
дать во́лю рука́м даць во́лю рука́м;
махну́ть руко́й (на кого, на что) махну́ць руко́й (на каго, на што);
как без рук як без рук;
брать (взять) себя́ в ру́ки браць (узя́ць) сябе́ ў ру́кі;
нельзя́ в ру́ки взять не́льга ў ру́кі ўзяць;
плыть в ру́ки плы́сці (плыць) у ру́кі;
попа́сть в ру́ки тра́піць у ру́кі;
держа́ть (кого) в рука́х трыма́ць (каго) у рука́х;
вали́ться из рук валі́цца з рук;
вы́пустить из рук вы́пусціць з рук;
вы́дать на́ руки (что, кому) вы́даць на ру́кі (што, каму);
отда́ть на́ руки (кому) адда́ць на ру́кі (пад апе́ку) (каму);
носи́ть на рука́х (кого) насі́ць на рука́х (каго);
бить по рука́м біць па рука́х;
попа́сться по́д руку (кому) тра́піць пад руку́ (каму);
в одни́ ру́ки у адны́ ру́кі;
в на́ших (ва́ших, их
из рук вон пло́хо ве́льмі дрэ́нна;
из вторы́х рук з другі́х рук;
из рук в ру́ки з рук у ру́кі;
ско́рый на́ руку ско́ры на руку́;
на рука́х (чьих) умере́ть на рука́х (чыіх) паме́рці;
не знать, куда́ ру́ки деть не ве́даць, куды́ ру́кі дзець;
по рука́м ходи́ть па рука́х
с рук доло́й з рук дало́ў;
лишь бы с рук абы́ з рук;
с рук продава́ть з рук прадава́ць;
с рук сбыть (спусти́ть) з рук збыць (спусці́ць);
с рук сойти́ дарма́ прайсці́;
с рука́ми оторва́ть з рука́мі адарва́ць;
де́ло (рабо́та) гори́т в рука́х (у кого) рабо́та гары́ць у рука́х (у каго);
де́ло рук (чьих) яго́ (іх) рабо́та;
и кни́ги в ру́ки (кому) і кні́гі ў ру́кі (каму);
и ка́рты в ру́ки (кому) і ка́рты ў ру́кі (каму);
ма́стер на все ру́ки ма́йстар на ўсе ру́кі;
обе́ими рука́ми подписа́ться (под чем) абе́дзвюма рука́мі падпіса́цца (пад чым);
обе́ими рука́ми ухвати́ться абе́дзвюма рука́мі ўхапі́цца;
оху́лки на́ руку не класть (не положи́ть) не схі́біць;
положа́ ру́ку на́ сердце шчы́ра ка́жучы;
прибра́ть во́жжи к рука́м узя́ць ле́йцы ў ру́кі;
свобо́да рук во́ля рук;
сложа́ ру́ки сиде́ть скла́ўшы ру́кі сядзе́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Кало́да 1 ’кароткае тоўстае бервяно; абрубак тоўстага бервяна, прыстасаваны для якіх-н. гаспадарчых або бытавых патрэб’ (
Кало́да 2 ’вулей, зроблены з камля дуплістага дрэва’ (
Кало́да 3 ’частка красён, навой’ (
Кало́да 4 ’калодзеж’ (
Кало́да 5 ’мера збожжа’ (
Кало́да 6 ’тоўстая, непаваротлівая жанчына’ (
Кало́да 7, колода ’палатно, якое кладуць на крышку труны’ (
Кало́да 8 ’божая кароўка, Coccinella septempunetata’ (
Кало́да 9, колода ’рад саломы на страсе’ (
Кало́да 10, колода ’кавалак або трубка палатна’ (
Кало́да 11 ў выразе жыто ў колодзе ’жыта, якое яшчэ не выкаласілася’ (
Калода 12 ’камплект ігральных карт’ (
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
поI предлог;
1. с
плыть по́ морю плыць па мо́ры;
идти́ по доро́ге ісці́ па даро́зе;
ла́зить по гора́м ла́зіць па гара́х;
кни́ги разло́жены по всему́ столу́ кні́гі раскла́дзены па ўсім стале́;
по гла́дкому дну па гла́дкім дне;
по го́лому те́лу па го́лым це́ле;
уда́рить по спине́ уда́рыць па спі́не; наряду с этим иногда переводится также иными предлогами или конструкциями без предлогов, в частности: а) (в знач.: вдоль, около чего-л.) уздо́ўж (чаго), каля́ (чаго);
идти́ по са́мому бе́регу ісці́ ўздо́ўж (каля́) са́мага бе́рага; б) (для обозначения направления действия, пути следования — часто без предлога);
идти́ по у́лице ісці́ ву́ліцай (па ву́ліцы);
доро́га пролега́ла по боло́ту даро́га ішла́ бало́там (па бало́це);
2. с
по Се́верному Кавка́зу па Паўно́чным Каўка́зе;
ходи́ть по ко́мнате
лета́ть по во́здуху лята́ць па паве́тры;
прика́з по второ́му полку́ зага́д па другі́м палку́;
тепло́ расхо́дится по всему́ органи́зму цяпло́ разыхо́дзіцца па ўсім аргані́зме;
рассади́ть всех по места́м рассадзі́ць усі́х па ме́сцах;
3. с
плыть по тече́нию плыць па цячэ́нні;
идти́ по со́лнцу ісці́ па со́нцы;
по следа́м проти́вника па сляда́х праці́ўніка; кроме того, иногда переводится также предлогами: з (чым), у, ва (чым);
кора́бль шёл по ве́тру карабе́ль ішо́ў з ве́трам;
по направле́нию к го́роду у кі́рунку (напра́мку) да го́рада;
по всем направле́ниям ва ўсіх кіру́нках (напра́мках);
4. с
рабо́тать по профсою́зной ли́нии працава́ць па прафсаю́знай лі́ніі;
деба́ты по законопрое́кту дэба́ты па законапрае́кце;
коми́ссия по составле́нию резолю́ции камі́сія па склада́нні рэзалю́цыі;
он врач по профе́ссии ён до́ктар па прафе́сіі;
соревнова́ния по футбо́лу, по лы́жам, по ша́хматам спабо́рніцтвы па футбо́ле, па лы́жах, па ша́хматах;
5. с
по расписа́нию па раскла́дзе;
по прика́зу команди́ра па зага́дзе камандзі́ра;
рабо́тать по пла́ну працава́ць па пла́не;
начина́ть рабо́ту по гудку́ пачына́ць пра́цу па гудку́;
э́то нам принадлежи́т по пра́ву гэ́та нам нале́жыць па пра́ве;
по вы́бору па вы́бары;
по жела́нию па жада́нні;
узна́ть по го́лосу, по глаза́м пазна́ць па го́ласе, па вача́х;
вызыва́ть по фами́лии выкліка́ць па про́звішчы;
по пра́вилам игры́ па пра́вілах гульні́; кроме того, иногда переводится также иными предлогами и конструкциями без предлогов, в частности: а) (в знач. согласно с чьим-л. мнением, взглядами, какими-л. положениями) паво́дле (каго, чаго); на ду́мку, па ду́мцы (каго);
по сообще́ниям газе́т паво́дле паведамле́нняў газе́т;
по моему́ мне́нию на маю ду́мку, на мой по́гляд; б) (при словах, означающих «взять», «вызывать», «зов»
по его́ зо́ву все яви́лись па яго́ за́кліку (на яго́ за́клік) усе́ з’яві́ліся;
6. с
е́хать парохо́дом и по желе́зной доро́ге е́хаць парахо́дам і па чыгу́нцы (і чыгу́нкай);
посла́ть по по́чте пасла́ць па по́шце (по́штай);
сообщи́ть по телегра́фу паве́даміць па тэлегра́фе (тэлегра́фам);
говори́ть по телефо́ну гавары́ць па тэлефо́не;
7. с
сде́лать что́-л. по оши́бке зрабі́ць што-не́будзь па памы́лцы;
по знако́мству па знаёмстве;
не яви́ться на рабо́ту по боле́зни не з’яві́цца на пра́цу па хваро́бе (з прычы́ны хваро́бы);
по ра́зным причи́нам па ро́зных прычы́нах;
8. с
ста́рший по во́зрасту старэ́йшы па ўзро́сце;
ра́нний по вре́мени ра́нні па ча́се;
до́брый по хара́ктеру до́бры па хара́ктары (хара́ктарам);
узна́ть по глаза́м пазна́ць па вача́х;
9. с
това́рищ по университе́ту тава́рыш па ўніверсітэ́це;
брат по отцу́ брат па ба́цьку;
ро́дственники по жёнам сваякі́ па жо́нках;
10. с
занима́ться по ча́су в день займа́цца па гадзі́не на дзень;
по го́ду не писа́л пи́сем па го́ду не піса́ў лісто́ў; с
по выходны́м дням у выхадны́я (выхо́дныя) дні (выхадны́мі, выхо́днымі дня́мі);
по пра́здникам у свя́ты (свя́тамі);
по утра́м ра́ніцамі;
я не ви́дел его́ по це́лым неде́лям я не ба́чыў яго́ цэ́лымі ты́днямі;
собира́ться по четверга́м збіра́цца па чацвярга́х (чацвярга́мі);
по весне́ вясно́й, уве́сну;
по о́сени уво́сень, во́сенню;
11. с
по рублю́ шту́ка па рублі́ шту́ка;
дать де́тям по я́блоку даць дзе́цям па я́блыку;
по ра́зу па ра́зе;
12. с
стреля́ть по проти́внику страля́ць па праці́ўніку (у праці́ўніка);
стреля́ть по око́пу, по блиндажа́м страля́ць па ако́пе, па бліндажа́х;
стуча́ть по столу́ сту́каць па стале́;
13. с
пла́кать по му́жу пла́каць па му́жу;
скуча́ть по де́тям сумава́ць па дзе́цях (аб дзе́цях).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
рука́
◊ сярэ́дняй рукі́ — сре́дней руки́;
пра́вая р. — пра́вая рука́;
до́ўгія ру́кі — (у каго) дли́нные ру́ки (у кого);
пэ́цкаць ру́кі — мара́ть (па́чкать) ру́ки;
ру́кі каро́ткія — ру́ки ко́ротки;
ру́кі свярбя́ць — ру́ки че́шутся;
ру́кі прыкла́сці — ру́ки приложи́ть;
умы́ць ру́кі — умыть ру́ки;
злажы́ць ру́кі — сложи́ть ру́ки;
ру́кі апуска́юцца — (у каго) ру́ки опуска́ются (у кого);
махну́ць руко́й — (на каго, што) махну́ть руко́й (на кого, что);
разво́дзіць рука́мі — разводи́ть рука́ми;
ісці́ руко́ю — идти́ успе́шно; везти́;
на руку́ — на́ руку;
пад руку́ — (говорить и т.п.) по́д руку;
прасі́ць рукі́ — проси́ть руки́;
руко́й пада́ць — руко́й пода́ть;
ру́кі прэч! — ру́ки прочь!;
лёгкая р. — лёгкая рука́;
ця́жкая р. — тяжёлая рука́;
браць у ру́кі — брать в ру́ки;
біць па рука́х — бить по рука́м;
вы́пусціць з рук — вы́пустить из рук;
вы́рваць з рук — вы́рвать из рук;
на рука́х насі́ць — на рука́х носи́ть;
трыма́ць руку́ — (чыю) держа́ть ру́ку (чью);
тра́піцца пад руку́ — попа́сться по́д руку;
трыма́ць у рука́х — (каго) держа́ть в рука́х (кого);
браць го́лымі рука́мі — брать го́лыми рука́ми;
адбі́цца ад рук — отби́ться от рук;
сысці́ з рук — сойти́ с рук;
прыбра́ць да рук — прибра́ть к рука́м;
даць во́лю рука́м — дать во́лю рука́м;
р. не падыма́ецца — рука́ не поднима́ется;
з пусты́мі рука́мі — с пусты́ми рука́ми;
на ско́рую руку́ — на ско́рую ру́ку;
з рука́мі адарва́ць — с рука́ми оторва́ть;
ісці́ мі́ма рук — плыть ми́мо рук;
як руко́й зняло́ — как руко́й сня́ло;
на рука́х паме́рці — на рука́х умере́ть;
абе́дзвюма рука́мі падпіса́цца — обе́ими рука́ми подписа́ться;
абе́дзвюма рука́мі ўхапі́цца — обе́ими рука́ми ухвати́ться;
трыма́цца рука́мі і зуба́мі — держа́ться зуба́ми;
мець на рука́х — (каго) име́ть на рука́х (кого);
узя́ць сябе́ ў ру́кі — взять себя́ в ру́ки;
ма́йстар на ўсе ру́кі — ма́стер на все ру́ки;
не з тваі́мі рука́мі — не с твои́ми рука́ми;
па кане́ц рук — лишь бы с рук;
набі́ць руку́ — (на чым) наби́ть ру́ку (на чём);
падня́ць руку́ — (на каго) подня́ть ру́ку (на кого);
нячы́сты на руку́ — нечи́стый на́ руку;
па рука́х
як без рук — как без рук;
абы́ з рук — лишь бы с рук;
не з рукі́ — не с руки́;
з рук у ру́кі — из рук в ру́ки;
налажы́ць руку́ — (на што) наложи́ть ру́ку (на что);
налажы́ць на сябе́ ру́кі — наложи́ть на себя́ ру́ки;
сядзе́ць злажы́ўшы (скла́ўшы) ру́кі — сиде́ть сложа́ ру́ки;
сустрака́ць з распасцёртымі рука́мі — встреча́ть с распростёртыми объя́тиями;
р. не задрыжы́ць — рука́ не дро́гнет;
не апуска́ючы (не склада́ючы) рук — не поклада́я рук;
ру́кі не дахо́дзяць — (да чаго) ру́ки не дохо́дят (до чего);
як не сваі́мі рука́мі — как не свои́ми рука́ми;
рук не падло́жыш — (пад каго) не спасёшь от сме́рти;
ліза́ць ру́кі — (каму) лиза́ть ру́ки (кому);
лама́ць ру́кі — лома́ть ру́ки;
запля́міць ру́кі крывёй — обагри́ть ру́ки кро́вью (в крови́);
апусці́ць ру́кі — опусти́ть ру́ки;
прапанава́ць руку́ (і сэ́рца) — (каму) предложи́ть ру́ку (и се́рдце) (кому);
прылажы́ць руку́ — (да чаго) приложи́ть ру́ку (к чему);
звяза́ць па рука́х і нага́х — связа́ть по рука́м и нога́м;
плыць у ру́кі — плыть в ру́ки;
запусці́ць руку́ — (у што) запусти́ть ру́ку (во что);
тра́піць у ру́кі — попа́сть в ру́ки;
шчо́драй руко́й — не скупя́сь;
па рука́х! — по рука́м!;
з рука́мі і нага́мі — с рука́ми и нога́ми;
узя́ць ле́йцы ў ру́кі — взять во́жжи в ру́ки;
во́ля рук — свобо́да рук;
ско́ры на руку́ — ско́рый на́ руку;
з рук дало́ў — с рук доло́й;
вы́пусціць ле́йцы з рук — вы́пустить во́жжи из рук;
аста́цца без рук — оста́ться без рук;
адбі́цца ад рук — отби́ться от рук;
адбіра́ць ру́кі (но́гі) — парализова́ть;
адбіва́цца рука́мі і нага́мі — отбива́ться рука́ми и нога́ми;
браць но́гі ў ру́кі — дава́ть стрекача́ (тя́гу);
быць за́баўкай у чыі́х рука́х — быть игру́шкой в чьих рука́х;
выкру́чванне рук — выкру́чивание рук;
з фа́ктамі ў рука́х — с фа́ктами в рука́х;
з лёгкай рукі́ — с лёгкой руки́;
глядзе́ць з чыі́х рук — смотре́ть с чьих рук;
даць руку́ на шча́сце — дать ру́ку на сча́стье;
збыць з рук — сбыть с рук;
звяза́ць сабе́ ру́кі — связа́ть себе́ ру́ки;
ігра́ць на руку́ — игра́ть на́ руку;
(і) ка́рты ў ру́кі — (и) ка́рты в ру́ки;
няма́ за што рук заця́ць — не́ к чему ру́ки приложи́ть;
не ве́даць, куды́ ру́кі дзець — не знать, куда́ ру́ки деть;
свая́ р. — своя́ рука́;
руплі́вая р. — забо́тливая рука́;
сваёй (ула́снай) руко́й — свое́й (со́бственной) руко́й;
уда́рыць па рука́х — уда́рить по рука́м;
у адны́ ру́кі — в одни́ ру́ки;
усе́ ко́зыры ў рука́х — все ко́зыри в рука́х;
спры́тнасць рук — ло́вкость рук;
ру́кі не адва́ляцца — ру́ки не отва́лятся;
развяза́ць ру́кі — (каму) развяза́ть ру́ки (кому);
пада́ць руку́ дапамо́гі — протяну́ть (пода́ть) ру́ку по́мощи;
пад гара́чую руку́ — под горя́чую ру́ку;
пад п’я́ную руку́ — под пья́ную ру́ку;
нагрэ́ць (пагрэ́ць) ру́кі — нагре́ть (погре́ть) ру́ки;
не́льга ў ру́кі ўзяць — нельзя́ в ру́ки взять;
папа́сціся пад руку́ — попа́сться (подверну́ться) по́д руку;
мо́цная р. — си́льная рука́;
лаві́ць рука́мі паве́тра — лови́ть рука́ми во́здух;
рабо́та з рук ва́ліцца — рабо́та из рук ва́лится;
рабо́та гары́ць у рука́х — рабо́та гори́т в рука́х;
гэ́та не міне́ яго́, яе́ і г.д. рук — э́то не пройдёт ми́мо его́, её и т.д. рук;
дзіра́выя ру́кі — дыря́вые ру́ки;
ру́кі атрэ́сці — отказа́ться от чего́-л.; устрани́ться;
мець руку́ — име́ть ру́ку;
палажы́ўшы руку́ на сэ́рца — положа́ ру́ку на́ сердце;
з пе́ршых рук — из пе́рвых рук;
р. руку́ мы́е —
свая́ р. ўлады́ка —
чужы́мі рука́мі жар заграба́ць —
кармі́ муко́ю, дык по́йдзе руко́ю —
у чужы́х рука́х піро́г вялі́кі —
лепш сіні́ца ў рука́х, чым жураве́ль у не́бе —
языко́м мялі́, а рука́м во́лі не дава́й —
ры́бка ў рацэ́, ды не ў руцэ́ —
плы́сці з рук — плыть из рук; плыть сквозь па́льцы
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
в, во предлог
1. с
в эпо́ху Вели́кой Октя́брьской социалисти́ческой револю́ции у эпо́ху Вялі́кай Кастры́чніцкай сацыялісты́чнай рэвалю́цыі;
делега́ция направля́ется в Москву́ дэлега́цыя накіро́ўваецца ў Маскву́;
по доро́ге в Минск па даро́зе ў Мінск;
поста́вить в усло́вия паста́віць ва ўмо́вы;
вника́ть во все дета́ли уніка́ць ва ўсе дэта́лі; кроме того, иногда переводится также иными предлогами или конструкциями без предлогов, в частности: а) (для обозначения движения по направлению куда-л.) у, ў, ва, ува (што); на (што);
ходи́ть в шко́лу
е́хать в Минск е́хаць у Мінск;
пое́хать в дере́вню пае́хаць у (на) вёску; б) (для обозначения перехода в другое состояние) у, ў, ва, ува (каго, што); на (каго, што);
вода́ превраща́ется в пар вада́ ператвара́ецца ў (на) па́ру;
разорва́ть в куски́ разарва́ць на кускі́ (кава́лкі); в) (для обозначения времени) у, ў, ва, ува (што); а (чым); а также переводится конструкциями без предлогов;
в сре́ду у сераду́;
ро́вно в пять часо́в ро́ўна ў пяць гадзі́н, ро́ўна а пята́й гадзі́не;
в по́лдень у по́ўдзень, апо́ўдні;
в че́тверть второ́го у чвэ́ртку на другу́ю (друго́й);
в по́лночь апо́ўначы, у по́ўнач;
во вре́мя револю́ции у час рэвалю́цыі;
в то вре́мя у той час, тым ча́сам;
в ле́тнее вре́мя у ле́тні час, ле́тняй паро́й;
в ту ночь у ту́ю ноч, той (тае́) но́чы;
в после́днее вре́мя у апо́шні час, апо́шнім ча́сам; г) (для определения срока, длительности совершения чего-л.) за (што); у, ў, ва, ува (што); на (што);
вы́полнить в оди́н ме́сяц вы́канаць за адзі́н ме́сяц;
сде́лать в оди́н приём зрабі́ць за адзі́н прыём;
мат в два хо́да мат за два хады́;
три́ста ты́сяч рубле́й в ме́сяц тры́ста ты́сяч рублёў на (у) ме́сяц; д) (для обозначения вступления в какую-л. должность, профессию) у, ў, ва, ува (каго); за (каго); а также переводится конструкциями без предлогов;
баллоти́роваться в депута́ты балатава́цца ў дэпута́ты;
поступи́ть в секретари́ паступі́ць за сакратара́ (у сакратары́, сакратаро́м); е) (для обозначения обращения куда-л.) у, ў, ва, ува (што), да (чаго);
обрати́ться в мили́цию звярну́цца ў мілі́цыю (да мілі́цыі); ж) (для указания на сходство с кем-л.) у, ў, ва, ува (каго); а также переводится конструкциями без предлогов;
ма́льчик весь в отца́ хло́пчык уве́сь у ба́цьку (вы́літы ба́цька); з) (для обозначения размера в соединении с единицами меры) у, ў, ва, ува (што); на (што); з (чаго); а также переводится конструкциями без предлогов;
ток в три ампе́ра ток у (на) тры ампе́ры;
длино́й в два ме́тра даўжынёй два ме́тры, даўжынёй на (у) два ме́тры;
ве́сом в килогра́мм ваго́й з кілагра́м; и) (ради, для, с целью чего-л.) у, ў, ва, ува, на (што), дзе́ля (чаго); а также переводится конструкциями без предлогов;
не в оби́ду будь ска́зано не ў кры́ўду ка́жучы;
сде́лать в насме́шку зрабі́ць на смех (дзе́ля сме́ху);
сказа́ть в шу́тку сказа́ць жа́ртам;
в по́льзу (кого, чего) на кары́сць (каго, чаго); к) (для обозначения предмета, в который кто-, что-л. облекается, заключается) у, ў, ва;
заверну́ть в бума́гу загарну́ць у папе́ру;
обу́ться в ва́ленки абу́цца ў валёнкі; л) (для обозначения орудия действия) у, ў, ва;
игра́ть в ша́шки гуля́ць у ша́шкі; м) (для обозначения предела возможности распространения или силы действия) на (каго, што);
во весь рост на ўвесь рост;
во всю ширину́ на ўсю шырыню́;
2. с
в стране́ социали́зма у краі́не сацыялі́зму;
э́то бы́ло в 1905 году́ гэ́та было́ ў 1905 го́дзе;
во всём ва ўсім, ува ўсім; кроме того, иногда переводится также иными предлогами или конструкциями без предлогов, в частности: а) (при обозначении расстояния от кого-, чего-л.) за (што); у, ў, ва (чым);
в двух киломе́трах от села́ за два кіламе́тры ад сяла́;
в пяти́ мину́тах ходьбы́ от го́рода у пяці́ міну́тах хады́ ад го́рада; б) (в сочетании с порядковыми числительными при обозначении часа) а (чым);
в пя́том часу́ а пя́тай гадзі́не; в) (для обозначения пребывания в качестве кого-л.) у, у, ва, ува (кім, чым); за (каго); на (чым); а также переводится конструкциями без предлогов;
быть в чи́не капита́на быць у чы́не капіта́на, быць капіта́нам;
служи́ть в дво́рниках служы́ць дво́рнікам (за дво́рніка); г) (для указания как и из чего что-л. сделано) у, ў, ва (чым); а также переводится конструкциями без предлогов;
дра́ма в стиха́х дра́ма ў ве́ршах, дра́ма ве́ршам;
во́лосы в завитка́х валасы́ ў завітка́х, валасы́ завітка́мі; д) (для указания, из скольких частей состоит какое-л. целое) у, ў, ва (чым); з (чаго); на (што);
коме́дия в трёх а́ктах каме́дыя ў трох а́ктах (з трох а́ктаў, на тры а́кты); е) (для обозначения какого-л. круга предметов, явлений, в отношении которых наблюдается избыток, преимущество, или недостаток) у, ў, ва (чым); а также переводится конструкциями без предлогов;
вы́игрыш в те́мпе вы́йгрыш у тэ́мпе, вы́йгрыш тэ́мпу;
недоста́ток в овоща́х недахо́п гаро́дніны; ж) (для обозначения разницы между какими-л. количествами) на (што);
ра́зница в двух года́х ро́зніца на два га́ды;
оши́бка в пяти́ копе́йках памы́лка на пяць капе́ек; з) (для обозначения порядка перечисления) па (што);
в-тре́тьих па-трэ́цяе;
в-двадца́тых па-двацца́тае; и) (для обозначения состояния, в котором кто-, что-л. находится, сферы психической деятельности, в которой протекает действие) у, ў, ва (чым); переводится также конструкциями без предлогов;
быть в раздраже́нии быць у раздражне́нні;
быть в дру́жбе (с кем) быць у сябро́ўстве (з кім), сябрава́ць (з кім);
быть всё вре́мя в рабо́те быць уве́сь час у рабо́це, уве́сь час працава́ць, рабі́ць;
насле́дство в де́ньга́х спа́дчына ў граша́х;
глаго́л в тре́тьем лице́ дзеясло́ў у трэ́цяй асо́бе;
в са́мых ле́стных выраже́ниях у са́мых прые́мных вы́разах.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)