Пры́шласць ’будучыня’ (Ласт.), пры́шласць (Арсеннева). Укр. при́шлість ’тс’. З польск. przyszłość ’тс’ (Кюнэ, Poln., 89). Апошняе ад przyszły ’такі, які прыйдзе, будзе’ (гл. прышлы). Паводле Банькоўскага (2, 952), у польскай мове слова распаўсюдзілася ў XVIII ст. як пераклад франц. lʼavenir ’будучыня’, параўн. лац. venire ’прыходзіць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
я́блоко ср., в разн. знач. я́блык, -ка м.;
ада́мово я́блоко анат. ада́маў я́блык (кады́к);
глазно́е я́блоко анат. во́чны я́блык;
◊
я́блоко от я́блони недалеко́ па́дает погов. я́блычак ад я́блыні далёка не адко́чваецца; яка́я ма́тка, тако́е й дзіця́тка; яко́е дрэ́ва, такі́ клін, які ба́цька, такі́ сын;
я́блоко раздо́ра я́блык разла́ду;
я́блоку не́где упа́сть но́са не ўбіць; сцяна́ сцяно́ю; як завяза́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ве́травы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да ветру. Смалісты пах разносіцца такі, Што п’еш яго ў ветравым павеве. Колас. Пад ветравым подыхам Вольха сухая рыпіць і рыпіць. Барадулін.
ветравы́, ‑а́я, ‑о́е.
1. Прызначаны для аховы ад ветру. Ветравы шчыток. Ветравое шкло.
2. Такі, у якім вецер з’яўляецца рухаючай сілай. Ветравы рухавік.
3. Тое, што і ветравы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
анёл, ‑а, м.
1. У рэлігійным вучэнні пасланец бога, якога малявалі ў выглядзе юнака з крыламі. — О! — выгукнуў.. [партызан] маладым голасам. — Хто ты? Анёл з неба ці зорка вячэрняя? Шамякін.
2. перан. Увасабленне чаго‑н. дадатнага, ідэальнага. Анёл прыгажосці. Анёл цярплівасці. □ А сам.. [Паходня], калі на тое пайшло, не такі ўжо анёл, не такі чысцюля, ян прыкідваецца, — дадаў Шнітаў. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ляжа́чы, ‑ая, ‑ае.
1. Такі, які ляжыць, знаходзіцца ў гарызантальным становішчы. Пад ляжачы камень вада не цячэ. Прыказка. / у знач. наз. ляжа́чы, ‑ага, м. — Эх вы, салдаты, салдаты! На ляжачага напалі, гуртом набеглі ды яшчэ рукі звязваеце, — з насмешкай прамовіў Сяргей. Колас.
2. Такі, які знаходзіцца ў пасцелі, не можа ўстаць, хадзіць (пра хворага). Ляжачы хворы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
непазна́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Такі, які яшчэ не вывучаны. Непазнаныя законы прыроды. / у знач. наз. непазна́нае, ‑ага, н. [Прафесар] непрыкметна кантралюе думкі, накіроўваючы іх туды, дзе пачынаецца яшчэ непазнанае ім, дзе блукае ён штодня са сваімі шуканнямі. Галавач.
2. Такі, якога не пазналі, не апазналі. Разумней за ўсё было б .. [Алесю] кінуць гэтую вёску і непазнаным паехаць назад. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папра́сці, ‑праду, ‑прадзеш, ‑прадзе; ‑прадзём, ‑прадзяце; зак., што.
1. Спрасці ўсё, многае. [Жанкі:] — А што тая Сымоніха з ільном зробіць! Калі яна яго папрадзе? Чарнышэвіч.
2. чаго і без дап. Прасці некаторы час. Бабка Наста ўздыхнула. — Чаму ж, можна і папрасці. Колас. [Настасся:] — Ой, Андрэй! Хоць бы лёну добрага папрасці... У нас жа такі малы, такі кароценькі, а слабы-слабы... Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дажджы́ць, ‑джыць; безас. незак.
Разм. Ісці, імжыць (пра дождж). [Дождж] быў такі мяккі і ціхі, што Ніна не адразу пачула, як стала дажджыць. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дазво́лены, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад дазволіць (у 1 знач.).
2. у знач. прым. Такі, што дазваляецца, дапускаецца. Дазволеныя прыёмы барацьбы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гіля́цкі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да гіляка, гілякоў, належыць ім. Гіляцкая мова. Гіляцкае паселішча. // Уласцівы гілякам; такі, як у гілякоў. Гіляцкі звычай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)