Ручні́к ’вузкі прадаўгаваты кавалак тканіны, спецыяльна прызначаны для выцірання твару, рук, цела ці посуду’ (ТСБМ), рушні́к ’тс’ (ТС, Касп.), ’ручнік для ўпрыгожвання хаты’ (капыл., саліг., клец., слуц., З нар. сл.). Уласнае ўтварэнне ад ручны ’для рук’ або з польск. ręcznik ’ручнік’. Гл. рука.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адыхо́дзіцца несов.
1. (отходя, освобождать место для прохода, проезда) сторони́ться;
2. (отдаляться) отходи́ть;
1, 2 см. адысці́ся;
◊ не а. (не адыхо́дзіць) ні на крок — (ад каго) не отходи́ть ни на шаг (от кого)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
корм (род. ко́рму) м. (для животных) корм; пи́ща ж.;
○ гру́быя кармы́ — гру́бые корма́;
зялёны к. — зелёный корм;
падно́жны к. — подно́жный корм;
сухі́я кармы́ — сухи́е корма́;
◊ не па кані́ к. — не в коня́ корм
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
лісі́ца I ж., прям., перен. лиса́, лиси́ца;
тра́піў як л. ў саладу́ху — погов. попа́л как кур во́ щи
лісі́ца II ж., обл. приспособле́ние в теле́ге для во́зки брёвен
лісі́ца III ж. (гриб) лиси́чка
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
праба́чыць (каму) сов. прости́ть (кого, кому), извини́ть (кого);
праба́чце яму́ — прости́те его́ (ему́), извини́те его́;
◊ праба́ч(це) — вводн. сл. а) (форма извинения) винова́т, прости́(те); извини́(те); б) (для выражения протеста) извини́(те)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
узніма́ць несов.
1. в разн. знач. поднима́ть; (уровень чего-л. — ещё) повыша́ть; (непомерно увеличивать — ещё) вздува́ть;
2. (восхвалять) возноси́ть, превозноси́ть;
3. возвыша́ть, возноси́ть;
4. (предлагать для обсуждения) поднима́ть, возбужда́ть;
1-4 см. узня́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дзве́ры, дзвярэй, Т дзвярамі і дзвярмі; адз. няма.
Праём у сцяне памяшкання для ўваходу і выхаду, а таксама створ, якім закрываюць гэты праём. Прарэзаць дзверы. Знадворныя дзверы. Начапіць дзверы на завесы. Зачыніць дзверы. □ Дзверы расчыніліся, і Віктар з асалодаю нырнуў у густую цеплыню хаты. Зарэцкі. Пніцкі стаяў ужо па самым выхадзе, у дзвярах. Чорны.
•••
Глухія дзверы — дзверы, зробленыя для формы, а не для карыстання.
Царскія дзверы — сярэднія дзверы ў царкоўным іканастасе.
Дзверы адчынены перад кім, для каго — мае свабодны доступ куды‑н.
Дзверы зачынены перад кім, для каго — не мае доступу куды‑н.
Дзверы не зачыняюцца (не стыкаюцца) — пра бесперапыннае хаджэнне то ў хату, то з хаты.
Дзверы ў дзверы — адзін насупраць другога (жыць, размяшчацца і пад.).
Дзень адкрытых дзвярэй гл. дзень.
Ламацца ў адчыненыя дзверы гл. ламацца.
Паказаць на дзверы каму гл. паказаць.
Пры зачыненых дзвярах — у прысутнасці толькі зацікаўленых службовых асоб.
Стукацца ў дзверы гл. стукацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папераджа́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Які папярэджвае каго‑, што‑н. аб чым‑н., служыць для перасцярогі ад чаго‑н. У шэрай перадранішняй цішыні бухнула некалькі папераджальных стрэлаў. Навуменка. На скрыжаваннях [вуліц] павешаны папераджальныя знакі для шафёраў. Беразняк. Карп Маеўскі кінуў на пляменніцу папераджальны позірк. Шамякін.
2. Які папярэджвае жаданні, намеры каго‑н., паслужлівы. Папераджальныя адносіны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пе́сеннік, ‑а, м.
1. Аўтар тэксту песень або кампазітар песеянай музыкі. Паэт-песеннік. Кампазітар-песеннік.
2. Разм. Выканаўца песень; аматар спяваць песні. — Едзе [Анікей] і пяе, песня плыве над ракой.. Песеннік быў... Ах, колькі радасці ён прывозіў з сабой!.. Ракітны. Для паноў ён [прадзед] быў першы разбойнік, Для людзей жа — музыка і песеннік. Блатун.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
арыенці́р, ‑а, м.
1. Указальнік, указальная прылада для арыентацыі. Светлавы арыенцір.
2. Асобны прадмет на мясцовасці, з дапамогай якога лёгка разабрацца, арыентавацца.
3. перан. Кірунак дзейнасці, мэта, устаноўка, арыентацыя. Выбраць надзейны арыенцір. □ Лепшыя ўзоры вуснай народнай творчасці служылі арыенцірам для перадавых беларускіх пісьменнікаў, указваючы ім шлях да сапраўднай народнасці і рэалізму. Ларчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)