футро́вы, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і футравы. Футровы каўнер. □ Адзін рукаў і палавіна футровага вылезлага каўняра звесілася ўніз з аконнай дзіркі. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хто-ко́львек, каго-кольвек і пад. (гл. хто), займ. неазначальны.
Абл. Хто-небудзь. Заўтра ў мяне адзін урок, падменіць хто-кольвек. Марціновіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цягні́к, ‑а, м.
Тое, што і поезд. Уся станцыя была забіта вагонамі і цягнікамі. Колас. Адзін за адным ішлі таварныя цягнікі. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
злучы́цца, злучу́ся, злу́чышся, злу́чыцца; зак.
1. Утварыць адно цэлае, зліцца адзін з другім.
Войскі злучыліся.
З. шлюбам.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Дакрануўшыся, змацавацца, звязацца.
Канцы правадоў злучыліся.
3. з кім-чым. Увайсці ў зносіны, устанавіць сувязь.
З. з кім-н. па тэлефоне.
|| незак. злуча́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. злучэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
умата́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак.
1. каго-што. Абматаць, апавіць некалькі разоў.
У. пакунак шпагатам.
2. што. Матаючы (ніткі) у клубок, заматаць унутр што-н. пабочнае.
У. напарстак у клубок.
3. што і чаго. Намотваючы, змясціць у чым-н., на чым-н.
Вялікага матка ў адзін клубок не ў.
|| незак. умо́тваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ніхто́, ніко́га, ніко́му, ніко́га, нікі́м, ні аб кім; займ. адмоўны.
1. Ні адзін чалавек, ні адна жывая істота.
Н. не прыйшоў.
Н. не хацеў з ім сябраваць.
2. у знач. наз. ніхто́, толькі ў Н і Т, м. і ж. Пра чалавека, які не мае ніякага дачынення да каго-н.
Хто ён табе? — Ніхто.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пакале́нне, -я, мн. -і, -яў, н.
1. Сваякі адной ступені роднасці ў адносінах да агульнага продка.
З пакалення ў п. перадаецца што-н. (у спадчыну дзецям ад бацькі, малодшым ад старэйшых).
2. Людзі блізкага ўзросту, якія жывуць у адзін час.
Сучаснае маладое п.
3. Група людзей, блізкіх па ўзросце, аб’яднаных агульнай дзейнасцю.
П. музыкантаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гі́льдыя, -і, мн. -і, -дый, ж.
1. У сярэдневяковай Еўропе: аб’яднанне купцоў або рамеснікаў, якія абаранялі інтарэсы сваіх членаў.
2. У дарэвалюцыйнай Расіі: адзін з разрадаў, на якія падзялялася купецтва ў залежнасці ад маёмаснага стану.
Купец другой гільдыі.
3. Увогуле саюз, аб’яднанне людзей адной ці падобных прафесій, мэт.
Г. літаратараў.
|| прым. гільдзе́йскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пастраля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак.
1. каго. Расстраляць, забіць усіх, многіх. Коннікі пачалі страляць, маючы адзін намер пастраляць арыштаваных, якія не ведалі, што гэта робіцца, і, ашаломленыя, стаялі. Чорны. Праз які тыдзень у вёсцы не мяўкаў ні адзін кот, не гаўкаў ні адзін сабака — усіх іх пастраляў Пэпік. Сачанка.
2. Страляць некаторы час. Часамі хадзіў Лабановіч у лес, каб пастраляць у цэль з гэтага рэвальверчыка. Колас. Да балота падбегла некалькі эсэсаўцаў.. Пастралялі, пастралялі, колькі лічылі патрэбным, павярнулі назад. Шамякін.
3. што. Расходаваць пры стрэльбе. — Вінтоўка ў нас была, толькі без патронаў. Пастралялі здуру.. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Перашэ́ек ’поле, лес і інш. прастора, якія што-небудзь раздзяляюць’ (рэч., ЛА, 5). Пад уплывам рус. переше́ек ’тс’, параўн. адаптаванае літаратурнае перашыек ’вузкая паласа, што злучае часткі сушы або аддзяляе адзін водны масіў ад другога’ (ТСБМ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)