дво́е (с сущ. м.) два, род. двух;
дво́е бра́тьев два браты́; (с сущ. м. и ж. вместе взятыми, с сущ. общего рода, с сущ., употребляющимися только во мн., с сущ., обозначающими детей и детёнышей, с личными мест., мн.) дво́е, род. дваі́х;
их бы́ло дво́е: па́рень и де́вушка іх было́ дво́е — хло́пец і дзяўчы́на;
у нас дво́е дете́й у нас дво́е дзяце́й;
дво́е котя́т дво́е кацяня́т;
дво́е но́жниц дво́е нажні́ц.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
не́чегоI мест. няма́ чаго́; не́чага; (дат. няма́ чаму́, не́чаму, твор. няма́ чым, не́чым, пред. няма́ аб чым, не аб чым); (прошедшее время) не было́ чаго́ (не было́ чаму́ і гэ́так дале́й); (будущее время) не бу́дзе чаго́ (не бу́дзе чаму́ і гэ́так дале́й);
не́чем похва́статься няма́ чым (не́чым) пахвалі́цца;
не́чему удивля́ться няма́ з чаго́ дзіві́цца;
не́ о чем жале́ть няма́ аб чым (няма́ чаго́) шкадава́ць;
не́чего чита́ть няма́ чаго́ (не́чага) чыта́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
я́сна,
1. Прысл. да ясны.
2. безас. у знач. вык. Пра добрую бясхмарную пагоду. На небе было ясна. Чарнышэвіч. Хмары яшчэ больш разышліся на небе, вадзяны пыл апаў, стала зусім ясна. Лупсякоў. Едзе восень на рабым кані, Тут дажджы ліюць, а тут і ясна. Астрэйка. // Пра наяўнасць дзе‑н. святла; празрыста, светла. Кусты і трава.. слухалі звонкую музыку крышталёва-чыстага патоку. Тут было ціха, ясна і радасна. Самуйлёнак.
3. безас. у знач. вык. Зразумела, відавочна. Усё было ясна. Усё акрэслена. Усё безумоўна. Ні сумненняў, ні мрояў, ні дзіўных сноў... Кірэенка. // Пра здольнасць лагічна, свядома мысліць, успрымаць што‑н. На душы было светла, у галаве ўсё ясна. Ермаловіч.
4. у знач. пабочн. Несумненна, безумоўна, вядома. І куды ж Андрэй Шэмет можа ісці на Устроні? Ну ясна, у райком. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
відаво́чна
1. вводн. сл. вероя́тно, очеви́дно, по-ви́димому, по всей вероя́тности;
у шэсць гадзі́н я, в., бу́ду до́ма — в шесть часо́в я, вероя́тно (очеви́дно, по-ви́димому), бу́ду до́ма;
2. нареч., безл., в знач. сказ. я́вно, самоочеви́дно, заме́тно;
сёння ён в. супярэ́чыў сваі́м ране́йшым выка́званням — сего́дня он я́вно противоре́чил своим пре́жним выска́зываниям;
гэ́та было́ в., што яны́ ва ўсім падтры́млівалі нас — э́то было́ самоочеви́дно (заме́тно), что они́ во всём подде́рживали нас
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сплы́сці сов.
1. сплыть;
кла́дка ~ла́ ў час паво́дкі — мостки́ сплы́ли во вре́мя полово́дья;
2. прям., перен. уплы́ть;
ло́дка ~ла́ — ло́дка уплыла́;
маладо́сць даўно́ ~ла́ — мо́лодость давно́ уплыла́;
гро́шы ~лі́ за адзі́н дзень — де́ньги уплы́ли за оди́н день;
3. (о жидкостях) стечь;
ка́пля чарні́ла ~ла́ з пяра́ — ка́пля черни́л стекла́ с пера́;
4. (кровью) исте́чь, изойти́;
◊ с. з вадо́ю — уплы́ть с водо́й;
было́ ды ~ло́ — погов. бы́ло да сплы́ло
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бры́дзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; незак., што і без дап.
1. Рабіць брыдкім, непрыгожым. Ані грана лішняга не было ў ім, але не было і таго, што часам брыдзіць цела прафесіянальнага гімнаста. Караткевіч.
2. Тое, што і брудзіць (у 1 знач.). — Дык што гэта вы, таварыш старшыня, — ледзь не пакрыўдзіўся Валодзька. — Будзем мы рукі брыдзіць такім дабром. Брыль.
•••
Брыдзіць светам — хітраваць, круціць, баламуціць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
по́за, ‑ы, ж.
1. Становішча цела, пастава. Не разважаючы многа, дастаў Цімох з-за пояса гранату, заняў зручную позу, каб кінуць яе, улучыўшы адпаведную хвіліну. Колас. [Доктар] нават не перамяніў позы, а як ляжаў нічком, так і астаўся. Васілевіч.
2. перан. Прытворства, няшчырыя паводзіны. У .. [Гальвасавым] пісьме не было анізвання якой бы там ні было позы, ці фразы. Чорны.
•••
Стаць у позу гл. стаць.
[Фр. pose.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пасмакава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; зак.
1. што. Папрабаваць на смак, пакаштаваць. Потым.. [Апанас] узяў лыжку, пасмакаваў боршч. Савіцкі. Людзі пасмакуюць тое пойла, ды шусь міску пад плот. С. Александровіч. // Са смакам з’есці што‑н. Добра было спакваля, не спяшаючыся, пасмакаваць тую лусту. Даніленка.
2. Смакаваць некаторы час. Паверыў Вэня ці не, Сашка не цікавіўся дазнацца, яму важна было пасмакаваць рамантычныя дэталі падзей. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
непара́дак, ‑дку, м.
Адсутнасць або парушэнне парадку; беспарадак. Тут быў страшэнны непарадак — На тое час быў перабору. Была адчынена камора І сені насцеж. Як папала Надоба розная стаяла. Колас. У пакоі панаваў непарадак: ложкі былі незасланы, на стале стаяў непамыты посуд, усюды было параскідана адзенне. Бяганская. Узлезшы на воз, Сімон знайшоў непарадкі: мяхі ляжалл не так, як трэба, няёмка было сядзець. Самуйлёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уро́чышча, ‑а, н.
Любая частка мясцовасці, якая адрозніваецца чым‑н. ад навакольных тэрыторый і звычайна мае сваю назву. Урочышча ляжала паміж лесу і імшарын, убаку ад дарогі, а да самай бліжэйшай вёскі было кіламетраў шэсць. Ракітны. Увесь Маргоўскі лес падзяляўся на ўрочышчы, якія мелі свае назвы. Чарнышэвіч. Да ўрочышча Затонь было недалёка, і Парфенчык убачыў дым, які ўздымаўся над лесам. Шчарбатаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)