соверше́ние

1. учыне́нне, -ння ср.; (чего-л. бурного) вытвара́нне, -ння ср.; правядзе́нне, -ння ср.; (осуществление) здзяйсне́нне, -ння ср., ажыццяўле́нне, -ння ср.; (исполнение) выкана́нне, -ння ср.; неоконч. выко́нванне, -ння ср.; вяршэ́нне, -ння ср.;

2. (условия, сделки и т. п.) учыне́нне, -ння ср., заключэ́нне, -ння ср.;

3. (обряда) спраўля́нне, -ння ср.; (богослужения) адпраўле́нне, -ння ср.; см. соверша́ть.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

хвати́ться сов., разг.

1. (схватиться) хапі́цца; ухапі́цца; см. хвата́ться;

2. (обнаружить исчезновение чего-л.) хапі́цца; (начать искать) пача́ць шука́ць; (заметить пропажу) заўва́жыць; (оглядеться) агле́дзецца; (спохватиться) схамяну́цца; (броситься искать) кі́нуцца;

ты, смотри́, прово́рнее, что́бы не хвати́лись ты, глядзі́, хутчэ́й, каб не хапі́ліся (не заўва́жылі, не агле́дзеліся, не схамяну́ліся);

она́ хвати́лась су́мки яна́ пачала́ шука́ць су́мку.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

изобража́ть несов.

1. (создавать образ кого, чего) ствара́ць во́браз (каго, чаго); (писать красками) малява́ць; (рисовать) рысава́ць; (лепить) ляпі́ць; (высекать) высяка́ць; (в литературе, театре, кино) пака́зваць; (жизнь, события — ещё) адлюстро́ўваць; (в литературе — ещё) апі́сваць, (словами) апі́сваць (што), раска́зваць (аб чым);

2. (быть, являться изображением чего-л.) быць, з’яўля́цца (чым), адлюстро́ўваць (што), уяўля́ць сабо́й (каго, што);

карти́на изобража́ла морско́й прибо́й карці́на адлюстро́ўвала марскі́ прыбо́й;

скульпту́ра изобража́ла во́ина скульпту́ра ўяўля́ла сабо́й во́іна;

3. (обнаруживать, выражать) выяўля́ць; выка́зваць;

лицо́ его́ изобража́ло скорбь твар яго́ выяўля́ў (выка́зваў) сму́так;

4. (выдавать себя за кого, представляться кем) прыкі́двацца (кім), стро́іць з сябе́ (каго), выдава́ць сябе́ (за каго);

изобража́ть из себя́ несча́стного стро́іць з сябе́ няшча́снага (выдава́ць сябе́ за няшча́снага);

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

і́скра ж.

1. в разн. знач. и́скра;

над во́гнішчам кружы́ліся ~ры — над костро́м кружи́лись и́скры;

ткані́на з ~рай — ткань с и́скрой;

2. перен. (яркое проявление чего-л.) и́скра; блёстка;

~ры дасці́пнасці — и́скры (блёстки) остроу́мия;

○ электры́чная і. — электри́ческая и́скра;

◊ бо́жая і. — бо́жья и́скра;

~ры з вачэ́й пасы́паліся — и́скры из глаз посы́пались

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

залічы́ць сов.

1. (принять) зачи́слить;

з. у штат — зачи́слить в штат;

2. (принять в счёт чего-л.) засчита́ть, заче́сть;

з. адзі́н год слу́жбы за два — засчита́ть оди́н год слу́жбы за́ два;

3. (в разряд каких-л. явлений, на чей-л. счёт) отнести́ (к чему; на что);

4. заче́сть, поста́вить зачёт

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

затрашча́ць и затрашчэ́ць сов., в разн. знач. затреща́ть;

~шча́лі до́шкі памо́ста — затреща́ли до́ски помо́ста;

пінжа́к ~шча́ў па швах — пиджа́к затреща́л по швам;

~шча́лі на агні́ яло́выя ла́пкі — затреща́ли на огне́ ело́вые ла́пки;

~шча́лі ко́нікі ў траве́ — затреща́ли кузне́чики в траве́;

~шча́лі аўтама́ты — затреща́ли автома́ты;

ну, чаго́ ~шча́ў? — ну, чего́ затреща́л?

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Пук 1 ’выклічнік, што перадае стук, стрэл, лопанне ці гук падзення’ (“падение чего, особенно круглого”, Нас.; мсцісл., Нар. лекс.; Сержп.; Нік. Очерки; ЭШ), ’бух, бульк’: бобе́р пук у во́ду (ПСл), укр. пук, пу́ку, рус. пук (пераважна смаленскае), польск. puk, pąk, чэш., славац. puk, в.-луж., н.-луж. puk, славен. pok, серб.-харв. пук, балг., макед. пук. Старое гукаперайманне, параўн. Смаль-Стоцкі, Приміт. 170 (варыянты pukъ! puku!), роднаснае ням. pochen ’стукаць’ (Махэк₂, 406). Гл. пукаць 1.

Пук 2 ’выпукласць, пукатасць’: у пуку клепка выгінаецца (ТС), ’самая высокая, аддаленая частка, кропка чаго-небудзь’: пук неба (Нар. Гом.), ’самая сярэдзіна’: puk zimy (Варл.), ’выгіб пілы’ (ПСл), пук, мн. л. пуке́ ’выступы на падэшве нагі каля пальцаў’ (Сцяшк.), пука́ ’выпукласць ступні каля большага пальца’ (Дразд.); параўн. укр. дыял. пу́ка ’ўнутраны бок канца пальца’, рус. дыял. пук ’выпуклая сярэдняя частка бочкі’, пуки́ ’найбольш шырокія месцы ў ступні’. Утворана на базе прасл. *pǫkъ ’нешта раздутае, тоўстае, выпіраючае’, звязана з пу́чыць ’выступаць, выстаўляць, выпіраць’ (гл.).

Пук 3 ’кветканоснае сцябло, стрэлка (цыбулі, шчаўя і інш. раслін)’ (пераважна паўн.-усх., ЛА, 2; Яўс., Варл., Сл. ПЗБ, Шатал., Янк. Мат., карэл., Жыв. сл.; Жд. 2), пу́чча ’тс’ (ЛА, 2; Ян.; Сл. ПЗБ; Мат. Гом.), ’маладыя парасткі’ (брагін., Шатал.), ’аер’ (б.-каш., Мат. Гом.), пукі́ ’адросткі пер’яў пасля лінькі’ (брасл., Нар. словатв.; паст., ЛА, 1), сюды ж пучы́цца ’расці ў стрэлкі (аб цыбулі)’ (Яўс.), фраз. пайсці ў пук (пукі, пучча) ’ператварыцца ў пустацвет (пра расліны); іран. ’застацца ў дзеўках, не выйсці замуж’ (Сл. ПЗБ, Растарг.), пукава́тая ’якая пайшла ў пукі (пра моркву)’ (Жд. 1); рус. пуки́ ’шчаўе ў час цвіцення’, польск. pąk ’завязь кветкі’, чэш., славац. puk ’тс’. Прасл. *pǫkъ ’нешта раздутае, тоўстае’ звязваюць з пу́каць ’лопацца, раскрывацца’ гукапераймальнага паходжання, роднасным ням. pochen ’тс’, гл. Шустар-Шэўц, 2, 1189; Махэк₂, 406; параўн. Фасмер, 3, 403; Чарных, 2, 82; ЕСУМ, 4, 629.

Пук 4 ’звязка; сноп; скрутак; ахапак’ (ТСБМ, Гарэц., Бяльк., ЛА, 4; Варл., ТС, Ян., Яўс., Раст., Шат., Сл. ПЗБ, ПСл) ’галінкі, пасечаныя і звязаныя ў куль для паліва’ (Сцяц.), пучо́к ’ахапак звязаных дроў’ (стол., Сл. Брэс.), ’збітыя жэрдкі для прыціскання стога’ (мазыр., Шатал.); укр. пук ’звязка’, рус. пук ’звязка; паплавок з пучка травы; мяч з шэрсці, апука’, польск. pęk ’гронка, звязка’. Утворана на базе праслав. *pǫkъ ’нешта раздутае, тоўстае’ як вынік злучэння ў адно некалькіх аднародных прадметаў. Гл. папярэдняе слова.

Пук 5 ’расліна дзягіль, Archangelica officinalis Hoffm.’ (Кіс.), укр. пук ’расліна гірча, Selinum carvifolia L.’, а таксама ’баршчэўнік, Heracleum sibiricum L.’ Хутчэй за ўсё, ад пук 3 ’стрэлка, кветаноснае сцябло’, параўн. рус. дыял. пуки́ ’шчаўе ў час квецені’. Гл. таксама ЕСУМ, 4, 629.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

возвести́ сов.

1. (выстроить) збудава́ць, пабудава́ць, паста́віць; узве́сці;

2. (поднять) уст. узня́ць, падня́ць;

3. (привести к более высокому общественному, служебному положению) перен. возвести́ в чин (сан, досто́инство) нада́ць чын (сан, го́днасць);

4. в др. знач. узве́сці;

5. (приписать напрасно) книжн. узве́сці;

6. (к чему — отнести происхождение чего-л. к чему-л.) книжн. вы́весці (ад чаго, з чаго); см. возводи́ть.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вы́браться в разн. знач. вы́брацца, мног. павыбіра́цца; (выпутаться из чего-л. — ещё) разг. вы́блытацца; (о свободном времени — ещё) знайсці́ся;

вы́браться из боло́та на хоро́шую доро́гу вы́брацца з бало́та на до́брую даро́гу;

тяжело́ вы́браться из до́ма ця́жка вы́брацца з до́му;

вы́браться в теа́тр вы́брацца ў тэа́тр;

приезжа́й, е́сли вы́берется свобо́дный день прыязджа́й, калі́ вы́берацца (зно́йдзецца) свабо́дны (во́льны) дзень.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

оча́г в разн. знач. ача́г, -га́ м.; агме́нь, -ню м.; (о центре, сосредоточении чего-л.— ещё) асяро́дак, -дка м.;

ого́нь потре́скивает в очаге́ аго́нь патрэ́сквае ў ачагу́;

оча́г то́пки ача́г то́пкі;

семе́йный оча́г перен. сяме́йны ача́г;

оча́г землетрясе́ния ача́г землетрасе́ння (землятру́су);

оча́г войны́ ача́г (асяро́дак) вайны́;

оча́г культу́ры ача́г (асяро́дак) культу́ры;

оча́г заболева́ния ача́г (асяро́дак) захво́рвання;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)