утрыма́ць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.

1. Трымаючы або падтрымліваючы, не даць упасці каму‑, чаму‑н. Рукі дрыжаць і не слухаюцца, не могуць утрымаць вясла. Ваданосаў. Дзяўчына хацела падняцца, каб выйсці з пакоя, але пабаялася, што ногі яе не ўтрымаюць, і засталася сядзець на месцы. Сіняўскі.

2. Спыніць, прыпыніць рух каго‑н.; стрымаць. Панця рвануўся бегчы, але бацька зноў утрымаў яго за крысо світкі. Кулакоўскі. Ганна цяжка дыхае, спрабуе ўскочыць, корчыцца, і мне з цяжкасцю ўдаецца ўтрымаць яе на ложку. Савіцкі.

3. Прымусіць застацца дзе‑н.; не адпусціць, затрымаць. — Уладзімір Мікалаевіч, прараба Мамкіну трэба ўтрымаць на будоўлі, — сказаў Мароз, прыгладжваючы касматыя сівыя бровы. — Утрымаць. Мыслівец. Язэп кінуў шапку на зямлю, сеў. Факт, утрымаць мінёраў ён не можа, не мае права. Другім яны не менш патрэбны. Асіпенка.

4. Стрымаць праяўленне якіх‑н. жаданняў, пачуццяў, учынкаў і пад. Ведаў.. [дзед], што варта каму-небудзь не ўтрымаць слязу, усхліпнуць, як не вытрымаюць і ўсе астатнія. Хадкевіч. Майстар глянуў на маёра: — Ваша знаёмая? Нешта ўтрымала Смірына ад прызнання. — Сваячка... Блізкая... Алешка.

5. Захаваць за сабой, не ўступіць каму‑н. іншаму. Утрымаць першынство. □ [Жанчына:] — А-а, зяцёк!.. Што ж [г]эта ты не ўтрымаў нявесту? Чыгрынаў. // Зберагчы ў памяці, не даць магчымасці знікнуць. — А памятаеш, дзе мы з табою ўпершыню спаткаліся? — пытаўся Валошын. [Купрыянаў:] — Шмат год прайшло, хіба ўсё ўтрымаеш у галаве... Гурскі. // Не здаць непрыяцелю пазіцыю, крэпасць, горад і пад. Палякі намагаліся з усіх сіл, каб адбіць атаку і ўтрымаць свае пазіцыі. Колас.

6. Вылічыць, не выплаціць (якой‑н. сумы). Утрымаць пяць рублёў з зарплаты.

•••

На ланцугу не ўтрымаць — сілай не ўтрымаць.

утрыма́ць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго.

Забяспечыць сродкамі для існавання, пракарміць. [Косця:] — Бацька распрадаўся зусім, а ўтрымаць мяне ў гімназіі не здолеў. Карпюк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бума́гаI в разн. знач. папе́ра, -ры ж.;

бума́га в лине́йку папе́ра ў ліне́йку;

изложи́ть на бума́ге вы́класці на папе́ры;

чертёжная бума́га чарцёжная папе́ра;

папиро́сная бума́га папяро́сная папе́ра;

бума́га предпи́сывает папе́ра прадпі́свае;

мне ну́жны́ ва́ши бума́ги мне патрэ́бны ва́шы папе́ры;

об э́том свиде́тельствует и э́та бума́га аб гэ́тым све́дчыць і гэ́та папе́ра;

це́нные бума́ги кашто́ўныя папе́ры;

деловы́е бума́ги дзелавы́я папе́ры;

остава́ться на бума́ге застава́цца на папе́ры.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

поверга́ть несов.

1. уст. (валить) зва́льваць, валі́ць; (бросать) кі́даць; (класть) кла́сці; (свергать) звярга́ць, зрына́ць;

2. перен. (побеждать) перамага́ць, адо́льваць;

3. перен. (приводить в тяжёлое состояние) прыво́дзіць (у ця́жкі стан); (бросать) кі́даць; (нагонять) наганя́ць (што); (погружать) аго́ртваць (чым);

эта мысль поверга́ет её в отча́яние гэ́та ду́мка прыво́дзіць (кі́дае) яе́ ў ро́спач;

поверга́ть в скорбь прыво́дзіць у сму́так, засмуча́ць;

поверга́ть к стопа́м уст. кла́сці (кі́даць) да ног;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

выхо́дзіць несов.

1. в разн. знач. выходи́ть;

2. безл. выходи́ть, получа́ться;

1, 2 см. вы́йсці;

3. исходи́ть;

в. з меркава́ння — исходи́ть из предположе́ния;

4. выходи́ть, смотре́ть;

во́кны ~дзяць у садо́кна выхо́дят (смо́трят) в сад;

5. в разн. знач., вводн. сл. выхо́дит, сле́довательно, ста́ло быть;

ду́мка гэ́та, в., не но́вая — мысль э́та, выхо́дит (сле́довательно, ста́ло быть), не но́вая;

з галавы́ (па́мяці, ду́мак) не в. — из головы́ (па́мяти, мы́слей) не выхо́дит;

в. за ме́жы (за ра́мкі) — выходи́ть из грани́ц (за ра́мки)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ко́лькі

1. мест. вопр. ско́лько; (о стоимости чего-л. — ещё) что;

к. ча́су? — ско́лько вре́мени?;

к. табе́ гадо́ў? — ско́лько тебе́ лет?;

к. кашту́е гэ́та кні́га? — ско́лько (что) сто́ит э́та кни́га?;

2. мест. относ. не́сколько;

праз к. хвілі́н мы былі́ до́ма — че́рез не́сколько мину́т мы бы́ли до́ма;

3. нареч. ско́лько;

к. е́ду, а канца́ ўсё няма́ — ско́лько е́ду, а конца́ всё нет;

к. ра́дасці! — ско́лько ра́дости!;

к. лет, к. зім! — ско́лько лет, ско́лько зим!;

к. ёсць ду́ху (сі́лы) — изо всех сил;

к. ўле́зе — ско́лько вле́зет

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

служы́ць несов.

1. в разн. знач. служи́ть;

с. гаспадару́ — служи́ть хозя́ину;

с. наву́цы — служи́ть нау́ке;

с. у а́рміі — служи́ть в а́рмии;

гэ́ты пако́й слу́жыць мне кабіне́тамэ́та ко́мната слу́жит мне кабине́том;

гэ́та паліто́ слу́жыць мне ўжо пя́ты годэ́то пальто́ слу́жит мне уже́ пя́тый год;

с. прыме́тай чаго́е́будзь — служи́ть при́знаком чего́-л., предвеща́ть;

2. (быть исправным) де́йствовать; рабо́тать;

рыча́г не слу́жыць — рыча́г не де́йствует (не рабо́тает);

нага́ не слу́жыць — нога́ не де́йствует;

с. ве́рай і пра́ўдай — служи́ть ве́рой и пра́вдой;

с. шы́рмай — служи́ть ши́рмой

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

даказа́ць сов.

1. (договорить) досказа́ть;

2. доказа́ть;

ён ~за́ў пра́вільнасць сваі́х меркава́нняў — он доказа́л пра́вильность свои́х соображе́ний;

3. прост. (сделать донос) донести́;

д. на каго́е́будзь — донести́ на кого́-л.;

4. разг. (чаще с отрицанием не) сравни́ться с кем-л.; превзойти́; показа́ть;

мая́ жо́нка такі́я пячэ́ пірагі́, што і канды́тар не дака́жа — моя́ жена́ таки́е печёт пироги́, что и конди́тер не сравни́тся (не превзойдёт);

гэ́та дзяўчы́нка така́я сме́лая, што і хло́пец не дака́жаэ́та де́вочка така́я сме́лая, что с ней и мальчи́шка не сравни́тся;

д. сваё — доказа́ть своё

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

продолжа́ться

1. праця́гвацца, прадаўжа́цца, до́ўжыцца; (длиться) цягну́цца; (сохраняться, держаться) трыма́цца, трыва́ць; (стоять) стая́ць; (идти, вестись дальше) ісці́ (дале́й), ве́сціся (дале́й); (не останавливаться) не спыня́цца;

собра́ние продолжа́лось три часа́ сход цягну́ўся (до́ўжыўся, ішо́ў) тры гадзі́ны;

боло́то продолжа́ется до са́мого ле́са бало́та ця́гнецца да са́мага ле́су;

холода́ продолжа́лись до ма́я халады́ стая́лі (трыма́ліся, трыва́лі) да ма́я;

молча́ние продолжа́лось недо́лго маўча́нне цягну́лася (трыва́ла) нядо́ўга;

рабо́та продолжа́ется успе́шно рабо́та ідзе́ (вядзе́цца) паспяхо́ва;

э́та рабо́та продолжа́лась це́лый год гэ́та пра́ца праця́гвалася (прадаўжа́лася, до́ўжылася, цягну́лася) цэ́лы год;

шум продолжа́лся шум не спыня́ўся (праця́гваўся);

2. страд. праця́гвацца, прадо́ўжвацца, до́ўжыцца; адтэрміно́ўвацца; см. продолжа́ть 2, 3.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

произойти́ сов.

1. адбы́цца; (случиться) зда́рыцца; (сделаться) зрабі́цца, ста́цца; (возникнуть) узні́кнуць;

глубо́кий перело́м произошёл в его́ жи́зни глыбо́кі перало́м адбы́ўся ў яго́ жы́цці;

э́то произошло́ давно́ гэ́та адбыло́ся (зда́рылася) даўно́;

что тут произошло́? што тут зда́рылася (ста́лася, адбыло́ся)?;

с ним что́-то произошло́ з ім не́шта зда́рылася (ста́лася, адбыло́ся, зрабі́лася);

посмо́трим, что произошло́ паглядзі́м, што зда́рылася (адбыло́ся);

как э́то произошло́? як гэ́та зда́рылася (ста́лася, зрабі́лася)?;

от неосторо́жности произошёл пожа́р ад неасцяро́жнасці ўзнік (зда́рыўся) пажа́р;

э́та боле́знь произошла́ от просту́ды гэ́та хваро́ба ўзні́кла (зда́рылася) ад прасту́ды; см. происходи́ть 1;

2. (взять начало, получить происхождение) узя́ць пача́так, пайсці́;

от него́ произошло́ многочи́сленное пото́мство ад яго́ пайшло́ (узяло́ пача́так) шматлі́кае пато́мства.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прыве́сці сов.

1. в разн. знач. привести́; (данные, доказательства — ещё) предста́вить;

п. дзяце́й дадо́му — привести́ дете́й домо́й;

сце́жка ~вяла́ да ракі́ — тропи́нка привела́ к реке́;

но́выя фа́кты ~вялі́ вучо́нага да ва́жнага адкрыцця́ — но́вые фа́кты привели́ учёного к ва́жному откры́тию;

п. ў рух — привести́ в движе́ние;

п. да аднаго́ назо́ўнікамат., перен. привести́ к одному́ знамена́телю;

п. цыта́ту — привести́ цита́ту;

2. разг. (родить — о животных) принести́;

каро́ва ~вяла́ бычка́ — коро́ва принесла́ бычка́;

3. (у што) привести́ (во что), пове́ргнуть

(во что);

гэ́та ве́стка прывяла́ мяне́ ў адча́йэ́та весть привела́ (пове́ргла) меня́ в отча́яние;

п. ў сябе́ — привести́ в себя́ (в чу́вство);

п. да прыто́мнасці — привести́ в созна́ние;

не ~вядзе́ да дабра́ — не приведёт к добру́;

сава́ не прывядзе́ сакала́погов. я́блоко от я́блони недалеко́ па́дает

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)