пава́л, ‑у, м.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. паваліць 1.
2. Тое, што павалена; павалены лес, буралом. У лесе няма ні павалу, ні галля — ён чысты, як падмецены. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бланк. Рус. бланк, укр. бланк. Запазычанне з франц. blanc або ням. Blanko. Франц. слова < blanc ’белы’ (> ’чысты, незапоўнены’). Гл. Фасмер, 1, 172; Праабражэнскі, 1, 28; Шанскі, 1, Б, 135–136.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
я́драны, -ая, -ае.
1. 3 буйным спелым ядром.
Я. арэх.
2. перан. Які адрозніваецца ў якіх-н. адносінах: здаровы, моцны, мажны (пра чалавека), свежы, чысты (пра паветра, надвор’е), моцны, які настояўся (пра напіткі), пругкі, сакавіты (пра плады, зелень), грубаваты, але яркі і выразны (пра слова, мову і пад.) і г.д.
Я. мужчына.
Ядранае паветра.
Ядранае збожжа.
|| наз. я́дранасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ахайны, дагледжаны, чысты, акуратны
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
чысцю́ткі, ‑ая, ‑ае.
Вельмі чысты. Чысцюткі пакойчык. □ Відаць, ад прыроды ахайны, дагледжаны, у мяккіх валёнках, ватных штанах, чысцюткай сарочцы і лёгкім цёплым пуловеры, дзед Іван падобны да акадэміка на пенсіі. Палтаран.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шамрэ́ць, ‑ыць; незак.
Разм. Шамацець, шапацець, шумець. Сарваны ветрам ліст кляновы На пад[а]конніку шамрыць. Лойка. Прыедзе [бацька] ў водпуск, дык тая адзежа на ім .. ажно шамрыць. А чысты сам, а харошы. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Празо́рны ’празрысты’ (Др.-Падб.), ’чысты, ясны’ (Чэрн.), ст.-рус. прозорныи ’празрысты’, ст.-слав. прозорьнъ ’праніклівы; празрысты’. Сюды ж, відаць, адваротны дэрыват празо́ра ’празрыстасць’ (Стан.). Да празо́р ’прасвет’ (Юрч. Фраз. 1), гл. зо́рыць ’глядзець’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
падле́сны, ‑ая, ‑ае.
Які прымыкае да лесу, мяжуе з лесам. Прыйшоўшы да бацькі з падлеснай даліны, Расці прыняліся І клён і рабіна. Броўка. За першай градой падлесных зараснікаў пайшоў лес чысты. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пасу́дак, ‑дку, м., зб.
Разм. Тое, што і посуд. Міронава дачка мабыць толькі што прыбрала вячэру і мые пасудак. Скрыган. — Я пахвалю любы пасудак, калі ў ім будзе чысты бярозавы сок. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
налі́ўка, ‑і, ДМ ‑ліўцы; Р мн. ‑лівак; ж.
Салодкі напітак, настоены на фруктах або ягадах. Вішнёвая наліўка. □ Гасцінная гаспадыня ўмомант паслала на стале чысты абрус і паставіла графінчык дамашняй, вельмі пахучай наліўкі. Хведаровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)