нездоро́вый
1. нездаро́вы; (болезненный) хвараві́ты; (больной) хво́ры; (слабый) няду́жы;
2. (вредный) нездаро́вы;
нездоро́вый кли́мат нездаро́вы клі́мат;
нездоро́вые привы́чки нездаро́выя прывы́чкі.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мо́ра, -а, мн. -ы, -аў, н.
1. Частка акіяна: вялікая водная прастора з гаркаватасалёнай вадой, больш-менш адасобленая сушай або падводнымі падняццямі.
Чорнае м.
2. перан., каго-чаго. Вялікая колькасць, мноства каго-, чаго-н.
М. людзей.
М. слёз.
|| прым. марскі́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).
М. флот.
○
Марская хвароба — хваравіты стан, выкліканы гайданкай.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кво́лы, -ая, -ае.
1. Фізічна слабы, хваравіты.
Кволае дзіця.
Кволае здароўе.
2. Далікатны, маладзенькі, які слаба развіваецца (пра расліны, грыбы і пад.).
Кволыя парасткі.
Кволыя сыраежкі.
3. Невялікі па сіле, інтэнсіўнасці, напружанасці.
К. голас.
К. плач.
4. Недастаткова моцны; нетрывалы.
Кволае крэсла.
5. перан. Нязначны, малы.
Кволыя спадзяванні.
|| наз. кво́ласць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падупа́лы, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Які трохі запаў, уваліўся. Коні як коні, брыгадныя рабацягі, з падупалымі лінючымі бакамі. Лось.
2. Які пачаў занепадаць. Падупалая гаспадарка.
3. Слабы, хваравіты. Падупалы здароўем чалавек. // перан. Паніжаны; паслабелы. Падупалы настрой.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
няду́жы, ‑ая, ‑ае.
Слабы фізічна; хваравіты. Рэдкія асобы заставаліся пры хатах: дзе бабулька старая з дзіцём, дзе нядужы дзядок. Гартны. Падкасіла старога настаўніка хвароба.. Ён два месяцы праляжаў у ложку і цяпер яшчэ быў нядужы. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ча́хлы, ‑ая, ‑ае.
1. Які дрэнна, слаба расце (пра расліны); вялы, чэзлы. Вецер парывіста і нечакана павярнуўся з усходу, узвіхрыў слупы пылу, прынёс са стэпу горкі пах дыму, затрос чахлыя кусты акацый. Хомчанка.
2. Хваравіты, кволы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бале́сны, ‑ая, ‑ае.
Абл.
1. Хваравіты (у 1 знач.). [Дзядзька Прахор] быў балесны і заўсёды, зашыўшыся ў куток, курыў і кашляў. Сабаленка.
2. Які адбываецца з болем, выкліканы болем, балючы. Здалося? Не, не здалося. У цішыні раптам прагучаў балесны стогн. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дрэ́нна, прысл.
1. Нездавальняюча, не так, як трэба, заганна.
Д. працаваць.
2. безас., у знач. вык. Пра неспрыяльныя абставіны, цяжкае становішча.
3. безас., у знач. вык. Пра хваравіты або цяжкі душэўны стан.
Хвораму сёння д.
Д. на душы.
4. у знач. наз. дрэ́нна, нескл., н. Адзнака (у 4 знач.), якая абазначае ніжэйшую ацэнку ведаў.
Атрымаць д. па матэматыцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нездаля́шчы, ‑ая, ‑ае.
Абл. Слабы, хваравіты. [Ёўга], старэнькая, нездаляшчая, сядзела насупраць сакратара.., які трымаў перад сабою нейкі лісток паперы, і па сухім маршчыністым твары яе каціліся слёзы. Сачанка. Калі яны — стары і малы — падымаюцца ўгору,.. адразу відаць, які нездаляшчы дзед. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Натрудзі́ць ’стаміць, давесці да хваравітасці’ (Сл. ПЗБ), ’патрывожыць, натаміць і без таго стомленыя ці хворыя часткі цела; прычыніць боль, муку таму, хто нямоглы, хваравіты’ (Нас., Гарэц.), ’навярэдзіць’ (Некр., ТС). Гл. труд, трудзі́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)