падаплёка, ‑і, ДМ ‑лёцы, ж.
Сапраўдная, але скрытая, не яўная прычына, падстава, сутнасць чаго‑н. Падпявалы Узнімуць часам звон, Ажыятаж, А падаплёка тут — падхалімаж! Валасевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
антыгума́нны, ‑ая, ‑ае.
Які пярэчыць прынцыпам гуманнасці, чалавечнасці. [Купала] выкрывае антыгуманную сутнасць сучаснага яму сацыяльна-палітычнага ладу, заснаванага на праве «сільнага» прыгнятаць «слабых», на пакутах мільёнаў працоўных. Івашын.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зацямні́ць, -цямню́, -це́мніш, -це́мніць; -цямнёны; зак., што.
1. Зрабіць цёмным або закрыць чым-н. цёмным, не прапускаючым святло.
Хмары зацямнілі сонца.
З. фон карціны.
2. Замаскіраваць.
З. горад.
3. перан. Зрабіць менш ясным.
З. свядомасць.
|| незак. зацямня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
З. сутнасць справы (перан.).
|| наз. зацямне́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
уні́кнуць, -ну, -неш, -не; уні́к, -кла; зак.
1. чаго. Пазбегнуць, ухіліцца ад чаго-н.
У. аварыі.
У. лаянкі.
2. каго-чаго. Не пажадаць сустрэцца з кім-, чым-н.
У. сустрэчы.
3. у што. Удумацца, пастарацца зразумець сутнасць чаго-н.
У. у змест прачытанага.
|| незак. уніка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паве́рхня, -і, ж.
1. Вонкавы бок чаго-н.
П. металу.
Слізгаць па паверхні чаго-н. (таксама перан.: не паглыбляцца ў сутнасць чаго-н., абмяжоўвацца знешнім бокам з’яў). Ляжаць на паверхні (перан.: пра што-н. яснае, відавочнае).
2. У матэматыцы: мяжа, якая аддзяляе геаметрычнае цела ад знешняй прасторы або іншага цела.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
чалавеканенаві́сніцтва, ‑а, н.
Кніжн. Нянавісць да людзей, да чалавецтва. Наказ ваеннай і маральнай перамогі свету сацыялізма і дэмакратыі над светам фашызму і чалавеканенавісніцтва і складае змест, сутнасць аповесці [І. Шамякіна «Помста»]. Дзюбайла.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
І́ста ’асноўны капітал’ (Гарэц.), ’сутнасць’ (Гарэц., Др.-Падб.). Рус. дыял. і уст. и́сто, и́стое ’наяўныя грошы, капітал’, укр. дыял. і́сте, і́ста ’капітал, асноўны капітал’. Ст.-рус. исто ’капітал, сума займа’, истое ’сума займа’ ў «Рускай праўдзе». Ад *jьstъ (гл. існы).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мно́жанне, ‑я, н.
Адно з чатырох арыфметычных дзеянняў, сутнасць якога заключаецца ў тым, што адзін лік павялічваецца ў столькі разоў, колькі адзінак у другім ліку. Знак множання. Табліца множання. Паслядоўнае множанне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эстэ́тыка, -і, ДМ -тыцы, ж.
1. Філасофскае вучэнне пра сутнасць і формы прыгожага ў мастацкай творчасці, у прыродзе і жыцці, пра мастацтва як асобы від грамадскай ідэалогіі.
Курс эстэтыкі.
2. Сістэма чыіх-н. поглядаў на мастацтва.
Э.
М.
Багдановіча.
3. Прыгажосць, мастацкасць у афармленні, арганізацыі чаго-н.
Э. сталіцы.
|| прым. эстэты́чны, -ая, -ае.
Эстэтычныя тэорыі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
не́вук, ‑а, м.
Неадукаваны, недасведчаны чалавек. Ніякага рэальнага зместу не ўкладаў Пракоп у.. слова [самакрытыка]. Ён моўчкі глядзеў на Міколу, баючыся паказацца невукам. Колас. Я вырашыў даканаць невука і кароценька выклаў сутнасць свайго назірання. Прокша.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)