◎ По́цяг ’шавецкі рэмень’ (Гарэц., Др.-Падб.), ’частка ярма (за якую вол цягне воз)’ (Выг.), ’пуга’ (Бяльк.), пдіріг, пдцяж ’вяроўка або ланцуг, якім прывязваюць барану ці плуг да ярма’ (ТС), пдціг ’рамень у шаўца, якім ён трымае на калене “работу” (Нас.), польск. pociągacz, pocięgiel ’шавецкі рэмень’, чэш. patek ’рамень, якім шавец трымае работу’. Да *po‑lęgnoii > цягпу́ць (гл.). ^
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ля́мка, -і, ДМ -мцы, мн. -і, -мак, ж.
Шырокі рэмень са скуры ці моцнай тканіны, які перакідваецца цераз плячо пры перацягванні, пераносцы грузу і інш.
Адвязаць лямкі.
◊
Цягнуць лямку (разм.) — займацца цяжкай аднастайнай працай, справай.
|| памянш. ля́мачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.
|| прым. ля́мачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цяж, ‑а, Т ‑ом, м.
1. Рэмень ці трос, якія служаць сродкам перадачы цягавай сілы. Падчапілі другі паравоз, рванулі раз і два .. Перадыхнулі хвіліну, другую і рванулі так, што загрымеў і лопнуў цяж. Лынькоў.
2. Рэмень ці вяроўка, нацягнутыя ад верхняга канца аглоблі да восі пярэдняга кола для выраўноўвання ходу экіпажа. Пры конях ішлі па некалькі чалавек, мясілі гразь і час ад часу хапаліся за цяжы, крычалі на коней. Лобан.
3. Скрэпа, замацаванне, звязка. Змацаваць бярвенне жалезным цяжом.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нашы́льнік, ‑а, м.
Частка збруі — рэмень ад хамута да пярэдняга канца дышля. Вось і сёння коней вывелі са стойлаў і пачалі запрагаць. Дзядзька Васіль зачапіў пастронкі, а Міша паклаў на дышаль нашыльнікі. Дайліда.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пояс, пас, пасак, папруга, дзяга, рэмень
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
Рэме́ха ’грубае самаробнае палатно, зрэб’е’ (ТС). Рус. ре́мох, ремо́ха ’ануча’, ремошина, ремушка ’ануча; лахманы’. Ад рэмень (Даль, 3, 1676) з экспрэсіўнай суфіксацыяй.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пяшэ́чкам, прысл.
Разм. Пяшком. Ускінуў я за плечы свой мяшэчак, Прымайстраваў на рэмень кацялок, Іду знаёмаю дарогаю пяшэчкам І ўбачыў ваш калгас яшчэ здалёк. Вітка. На гарсаветаўскі аўтобус і не зірнуў [Андрэй], пяшэчкам збіраецца ісці. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
асла́біць, -блю, -біш, -біць; -блены; зак.
1. каго-што. Зрабіць слабым, паменшыць сілу або сілы каго-, чаго-н.
А. ворага.
Хвароба аслабіла арганізм.
2. што. Паменшыць сілу, напружанасць і пад. чаго-н.
А. дысцыпліну.
3. што. Зрабіць менш нацягнутым, сцягнутым.
А. рэмень.
◊
Аслабіць гайкі — знізіць патрабаванні.
|| незак. аслабля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. аслабле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Рэменякве́тнік ’расліна-паразіт сямейства рэменяцветных’ (БРС), рэменяцветнік ’тс’ (ТСБМ). Калька з рус. ремнецветник ’амяла’, якое калька ням. Riemenblume ’Loranthus L.’ (Riemen ’рэмень’, Blume ’кветка’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Во́чапка ’дужка вядра, вешалка (у адзежы), рэмень у цэпе’ (БРС, КТС, Сцяц., Нар.); ’ручка (у кашалі)’ (Мат. Гом.). Ад ачапіць (гл.) пры дапамозе суф. ‑к‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)