неприхотли́вый
1. (непритязательный) неперабо́рлівы; (нетребовательный) непатрабава́льны;
2. (простой) про́сты; (незатейливый) нявы́чварны; няхі́тры; немудраге́лісты.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Напро́ст 1 ’напрасткі, напрамую’ (ТС). Да просты ’прамы’.
Напрост 2: жаць напрост (на прост) ’не звязваючы ў снапы’ (Янк. 1, ТС), ’жаць, рассцілаючы жмені’ (калінк., З нар. сл.). У народных уяўленнях звязваецца з просты ’прамы, просты, нескладаны (спосаб уборкі)’; хутчэй да прасціла́ць ’рассцілаць, раскладваць’, гл. просцілка ’посцілка’ і пад., ці да прасціра́ць, прасце́рці ’тс’ (прасл. *(pro‑)sterti, *(pro‑)stьrǫ), тады зыходная форма была б *na prostьlъ ці *na prostrъ, змененая пад уплывам *prostъ.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сме́ртны
1. прил. (подверженный смерти) сме́ртный;
чалаве́к с. — челове́к сме́ртен;
2. в знач. сущ. сме́ртный;
◊ про́сты с. — просто́й сме́ртный
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
незамыслава́ты, ‑ая, ‑ае.
Просты, нескладаны. Незамыславаты чарцёж. Незамыславаты сюжэт п’есы. □ Лабановіч хадзіў па могілках, спыняўся над магіламі, дзе яшчэ можна было прачытаць незамыславатыя на[д]пісы. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
*Паспалі́ты, ст.-бел. посполитый, посполный ’агульны, просты’ (XIV ст.) поспольство, посполство, посполитство ’плебс, просты люд’, посполитоватися ’знацца, вадзіцца’, посполито, посполите і інш. таго ж кораня запазычаны са ст.-польск. pospolito, pospolicie, pospolitować się, pospólstwo, pospelny, pospolity (Жураўскі, SOr, 10 (1), 1961, 40; Булыка, Лекс. запазыч., 38).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Про́стацца ’слабець, станавіцца нягнуткім’ (лід., Сл. ПЗБ). Да просты (гл.) у значэнні ’прамы, роўны’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
някі́дкі, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які не кідаецца ў вочы; няяркі. У чалавека, які вёў размову з Мядзведзевым, просты, някідкі твар з кірпатым носам, валасы старчаком. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
попро́ще сравн. ст., разг.
1. нареч. прасце́й, больш про́ста;
2. прил. прасце́йшы, больш про́сты.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
немудрёный
1. няхі́тры; (незамысловатый) немудраге́лісты, немудра́шчы; (нетрудный) лёгкі, няця́жкі; (простой) про́сты;
немудрёный прибо́р няхі́тры прыбо́р;
немудрёный узо́р про́сты (немудраге́лісты) узо́р;
немудрёная зада́ча лёгкая (про́стая) зада́ча;
2. (простодушный, неумный) разг. прастаду́шны, прастава́ты.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
саба́чнічаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Праводзіць час сярод сабак, забаўляцца сабакамі. Не мая гэта справа, я чалавек просты. Вось паляваць ды сабачнічаць — гэта ўжо іншае. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)