храматы́зм, ‑у, м.

1. У фізіцы — уласцівасць белага праменя раскладацца на прамяні рознага колеру.

2. У музыцы — узыходны і сыходны меладычны рух па паўтонах.

[Ад грэч. chrómatismós.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ко́смас, -у, м.

1. Сусвет (Сонечная сістэма, зоркі, галактыкі і пад.).

2. Прастора, якая распасціраецца за межамі зямной атмасферы на вышыні, большай за 100 км.

Палёт у к.

Асваенне космасу.

|| прым. касмі́чны, -ая, -ае.

К. карабель.

К. палёт.

Касмічныя прамяні.

К. век.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

жыві́ць, жыўлю́, жы́віш, жы́віць; незак., каго-што.

1. Ажыўляць, бадзёрыць.

Цёплыя сонечныя прамяні жывілі зямлю.

Крынічная вада жывіць свежасцю.

2. Забяспечваць чым-н. неабходным для нармальнага існавання.

Вітаміны жывяць арганізм.

3. перан. Падтрымліваць што-н.; быць апорай для чаго-н.

Добрыя весткі жывяць надзею.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

выпраме́ньваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., што.

Вылучаць прамянёвую энергію, светлавыя, цеплавыя і інш. прамяні. Выпраменьваць святло. Выпраменьваць злектрамагнітныя хвалі. □ Пышныя русыя валасы, здавалася, выпраменьвалі ўласнае святло. Шахавец.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сфакусі́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак., што.

1. Сабраць, злучыць (прамяні) у фокус ​1 (у 1 знач.).

2. Адрэгуляваць аптычную сістэму (фотаапарата, тэлескопа і пад.) з мэтай атрымання дакладнага адбітку.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

со́нечнік, ‑а, м.

1. Марская рыба атрада рыб, блізкіх да акунёвых, з плоскім целам і двайным спінным плаўніком.

2. Прасцейшая жывёліна з шарападобным целам, ад якога адыходзяць, як прамяні, ніткападобныя адросткі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пяку́чы

1. жгу́чий, паля́щий;

~чыя прамяні́ со́нца — паля́щие лучи́ со́лнца;

2. жгу́чий;

п. боль — жгу́чая боль

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

косми́ческий касмі́чны;

косми́ческие лучи́ физ. касмі́чныя прамяні́;

косми́ческая пыль астр. касмі́чны пыл;

косми́ческий кора́бль касмі́чны карабе́ль.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

рэнтге́н, ‑а і ‑у, м.

1. ‑у. Нябачныя прамяні, якія з’яўляюцца кароткімі электрамагнітнымі хвалямі, здольнымі пранікнуць цераз непразрыстыя прадметы. // Прасвечванне гэтымі прамянямі. Рэнтген паказаў працэс у лёгкіх. Шамякін.

2. ‑а. Апарат для прасвечвання рэнтгенаўскімі прамянямі. Устаноўка рэнтгена.

[Ад уласн. імя.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

касмі́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да космасу, звязаны з асваеннем космасу. Касмічная прастора. Касмічны век. Касмічная лабараторыя. // Прызначаны для палёту ў космас, для работы ў космасе. Касмічны карабель. Касмічная ракета. Касмічная метэастанцыя.

•••

Касмічная скорасць гл. скорасць.

Касмічны апарат гл. апарат.

Касмічны пыл гл. пыл.

Касмічныя прамяні гл. прамень.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)