взметну́ть сов., однокр. (стремительно поднять) узня́ць, падня́ць; (подбросить) ускі́нуць, падкі́нуць; (взмахнуть) узмахну́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перча́тка пальча́тка, -кі ж.;
◊
бро́сить перча́тку кі́нуць пальча́тку;
подня́ть перча́тку падня́ць пальча́тку;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Раскабы́ліцца ’разбурыцца’ (Юрч.). Няясна. Магчыма да капыл 1 (гл.), параўн. рус. дыял. на копыл ’тырчком’, поднять всё вверх копылом ’узбудзіць, падняць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
танізава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак. і незак., каго-што.
Падняць (паднімаць) тонус каго‑, чаго‑н. Танізаваць дзейнасць сэрца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́жаць², -жму, -жмеш, -жме; вы́жаў, -жала; вы́жмі; зак., што.
У спорце: паступова падняць штангу, гіру і пад. ад грудзей уверх да поўнага выпроствання рук.
В. гіру ў пяцьдзясят кілаграмаў.
|| незак. выжыма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. вы́жым, -у, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кадзі́ла, -а, мн. -ы, -дзіл, н.
Металічная пасудзіна на ланцужках, у якой у час набажэнства курыцца ладан або іншыя пахучыя рэчывы.
◊
Раздзьмуць кадзіла — падняць шум вакол якой-н. справы, учынку і пад.
|| прым. кадзі́льны, -ая, -ае.
К. дым.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Збамбе́рыць ’падняць вялікае, цяжкае (на плечы, воз)’, ’успухнуць’ (Сцяц.), збабэнчыць ’ускінуць на плечы’, ’уздуць (пра жывот)’, збэнчыць ’успучыць’ (Сл. паўн.-зах.), ’уздуцца, узлавацца’ (слонім., Нар. лекс.). Наўрад ці трэба аддзяляць ад бамбэлак ’жывот, барабан’ (гл.), ’надзьмуты мачавы пузыр жывёлы’ (Сл. паўн.-зах.), польск. bąbel ’пухір, уздуцце’, адкуль дакладна бел. бомбаль ’пузыр’ (ваўк., даецца паводле Лаўчутэ, Сл. балт., 62). Суадноснасць бел. слоў магчыма з-за экспрэсіўнага характару, але няпэўная. Лаўчутэ (Сл. балт., 98) збамбэрыць лічыць запазычаннем з балт. слова з коранем *bamb‑ (параўн. літ. bam̃bti ’таўсцець, пухнуць, надувацца’), што не выключаецца, але хутчэй як крыніца кантамінацыі. Больш цяжка растлумачыць бел. значэнне ’падняць’, якое, як і ’ўздуцца’, аб’ядноўвае абодва дзеясловы. Да гэтых цяжкасцей дадаецца яшчэ абамбе́рыць ’дрэнна пастрыгчы’ (гл.), узбамберыць ’залезці, набіць’ (слонім., Жыв. сл.), адкуль, відаць, і збамберыць ’падняць’. Магчыма, знач. ’падняць’ трэба выдзеліць. Абамберыць ’пастрыгчы нагала’ (жыт., Жыв. сл.), можа, да значэння, ’пухнуць’ > ’пухір’ (параўн. бамбэлак). Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
падыма́нне, ‑я, м.
Дзеянне паводле дзеясл. падымаць — падняць (у 1–4, 7 знач.) і падымацца — падняцца (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
па́рус, -а, мн. -ы́, -о́ў, м.
Умацаваны на мачце вялікі кавалак моцнай тканіны, якая надзімаецца ветрам і прыводзіць у рух судна.
Ісці на ўсіх парусах.
Падняць парусы (паставіць і разгарнуць парусы на судне).
|| прым. па́русны, -ая, -ае.
П. спорт.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
успаро́ць, -пару́, -по́раш, -по́ра; -пары́; -по́раты; зак.
1. што. Распароўшы, адкрыць.
У. мяшок.
2. каго (што). Рана падняць, разбудзіць або ўзагнаць са свайго месца (разм.).
Сёння ўспаролі мяне на досвітку.
У. курыцу з гнязда.
|| незак. успо́рваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)