размары́навы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да размарыну. Размарынавы куст.

2. Які здабываецца з лісця, галін размарыну (у 1 знач.). Размарынавае масла.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

багу́н, ‑у, м.

Балотная вечназялёная расліна сямейства верасовых з рэзкім адурманьваючым пахам. Ранішняе паветра было напоена густым .. пахам багуну і перапрэлага леташняга лісця. Паслядовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Вершкаванне ’зрыванне верхніх суквеццяў і падчышчванне ніжняга лісця ў некаторых сельскагаспадарчых культур’ (КТС). Запазычана з рус. літар. вершкование.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Плюшчэўнік ’брыца, Echinochloa crusgalli L.’ (леп., ЛА, 1). Да плюшчыць! (гл.). Названа паводле плоскага лісця расліны ці плада.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

назрыва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.

1. Сарваць многа чаго‑н. Назрываць кветак.

2. Рэзкім рухам адарваць, сцягнуць вялікую колькасць чаго‑н. Вецер назрываў лісця.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бало́тнікавыя, ‑ых.

Сямейства раслін, пераважна аднагадовых траў з лістамі, якія цалкам знаходзяцца ў вадзе, або маюць, акрамя лісця, лісцевую разетку, што плавае на паверхні вады.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

эпідэ́рміс, ‑а, м.

Спец.

1. Знешні, паверхневы слой скуры жывёл і чалавека, які складаецца з эпітэлію.

2. Покрыўная тканка лісця, сцябла, кораня і іншых органаў раслін.

[Ад грэч. epi — на, над і dérma — скура.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

насу́нуць, -су́ну, -су́неш, -су́не; -су́нь; -су́нуты; зак.

1. чаго. Нассоўваць у адно месца нейкую колькасць чаго-н.

Н. кучу лісця.

2. што. Закрыць, засланіць чым-н. каго-, што-н.

Н. шапку на вочы.

3. што. Надзець, уссунуць на што-н. (разм.).

Н. боты на ногі.

|| незак. насо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

панацярэ́бліваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.

Разм.

1. Высякаючы, нацерабіць многа чаго‑н. Панацярабліваць лазы.

2. Ачысціць ад лісця, карэння ў вялікай колькасці. Панацярэбліваць вецця. Панацярэбліваць буракоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Лістапад 1 ’назва адзінаццатага месяца’ (ТСБМ, Бес., Гарэц., Нас., Бяльк., Яруш.), ’пара, калі ападае ліст з дрэў’ (Бяльк.), ’ападанне лісця восенню’ (ТСБМ). Укр. листопа́д ’тс’, рус. уладз., кур. листопад ’восень’, арханг. ’позняя восень’, наўг. ’верасень’; уладз., арханг., ярасл. ’кастрычнік’; том., вяц., перм., цвяр., кур. ’лістапад’; польск. listopad ’тс’, а ў XV ст. і ’кастрычнік’, в.-луж., чэш., славац. listopad ’лістапад’; славен. listopàd, серб.-харв. ли̏стопад ’лістапад’, ’ападанне лісця’, ’апалае лісце’, макед., балг. листопад ’час ападання лісця’, ст.-слав. листопадъ ’месяц кастрычнік’. Прасл. listo‑padъ ’ападанне лісця’ > ’час, калі ападае лісце’. Да ліст 1 і па́даць (гл.). Аналагічна ўтвораны і літ. lapkritỹs ’лістапад’, дыял. ’кастрычнік’, ням. Laubfall ’ападанне лісця’, ст.-грэч. φυλλοχόος ’месяц, калі падае лісце’ (Слаўскі, 4, 285–287; Кочерган, Мовознавство, 1967, 1, 59; Стабей, ZfslPh, 1971, 36 (1), 108).

Лістапа́д 2 ’туберкулёз’ (Касп.), смал. ’лаянкавае слова’. Параўн. листопа́дина, уладз. листопа́дица, алан. листопадка, смал. листопадница, смал., наўг., пск., паўн.-рус. листопадня (колотуха) ’ліхаманка’, ’гарачка’. У выніку семантычнага пераносу (агульная прыкмета — гарачка) з рус. гаворак у віц. листопад ’хвароба’ — таксама семантычны перанос з ’асенняя пара’ (калі часцей, чым летам, прастужваюцца). Параўн. яшчэ рус. дан. листопадный ’брыдкі, агідны’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)