мітусіцца, круціцца, таўчыся; таўпехацца (разм.); біцца, кідацца (перан.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
мета́ться несов.
1. (бросаться) кі́дацца; (суетиться) мітусі́цца; (суетливо бегать) бе́гаць, го́йсаць, гайса́ць;
больно́й всю ночь мета́лся хво́ры ўсю ноч кі́даўся;
мы́сли у меня́ ме́чутся ду́мкі ў мяне́ мітуся́цца;
ме́чется, как угоре́лый бе́гае (го́йсае), як шалёны;
2. страд. кі́дацца; прыво́дзіцца; кла́сціся, адклада́цца; см. мета́тьI 1, 2.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пакі́дацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
1. Кідацца на працягу нейкага часу. — Захварэла [маці] пры немцах на тыфус. Тыдні тры пакідалася ў гарачцы і памерла. Грахоўскі.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Кінуцца, упасці на што‑н. або куды‑н. — пра ўсіх, многіх. Камандзір даў каманду спыніцца. Чырвонаармейцы пакідаліся на траву пад бярозамі, паабапал шырокай дарогі. Чорны.
пакіда́цца, ‑а́ецца; незак.
Зал. да пакіда́ць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ве́шацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Зачапіўшыся за што‑н., павісаць у паветры. Трэба назіраць і за тым, каб [дзеці] не чапляліся на хаду, не ўскаквалі, не саскаквалі, не вешаліся на парэнчах. Шынклер.
2. Вешаючыся, канчаць жыццё самагубствам.
3. Зал. да вешаць.
•••
Вешацца на шыю — а) кідацца ў абдымкі, моцна абнімаць каго‑н. (звычайна за шыю); б) настойліва дамагацца прыхільнасці, сімпатыі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стапта́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад стаптаць.
2. у знач. прым. Збіты, зношаны (пра абутак). Стаптаныя каблукі. □ [Соня] нагнулася і камічна паказала на свае стаптаныя парусінавыя туфлі. Ракітны.
3. у знач. прым. Вытаптаны, здратаваны, прыбіты да зямлі (пра расліны). Няшчадна паліла чэрвеньскае сонца, раз-поразу прыходзілася кідацца з шашы ў стаптанае жыта, у хмызняк і, прыціснуўшыся да зямлі, слухаць, як са страшным свістам праносяцца над спіной «месершміты». Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шара́хаться
1. (бросаться в сторону) разг. шара́хацца, кі́дацца;
2. (стукаться обо что-л.) прост. сту́кацца, тра́хацца, шара́хацца;
3. перен. (сторониться, избегать кого-л.), разг. шара́хацца;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Турля́цца ‘штурхацца, піхацца’ (Жд. 3, ТС). Параўн. укр. турля́ці ‘піхаць, ганяць’, рус. турля́ться ‘кідацца, піхацца’, польск. turlać sie ‘куляцца’, мажліва, сюды і славен. turláti ‘праколваць, пранізваць’, адносна якога Сной (Бязлай, 4, 250) сцвярджае: «вакалізм славянскага кораня няясны, мажліва, экспрэсіўны». Вытворнае ад гукапераймальнага па паходжанні турліць, гл. Польск. turlać разглядаюць як варыянт tulać ‘каціць, куляць’ (Варш. сл.). Сюды ж турля́жка ‘тачка, вазок на двух колах вазіць зямлю’ (Ласт.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
устремля́ться
1. (бросаться) кі́дацца; (двигаться) ру́хацца;
2. перен. накіро́ўвацца; (обращаться) звярта́цца; (уставляться — о взгляде, глазах и т. п.) утаро́плівацца;
3. страд. накіро́ўвацца, ру́хацца; звярта́цца; утаро́плівацца; см. устремля́ть.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Бы́стры (БРС, Бяльк., Сцяшк. МГ). Рус. бы́стрый, укр. би́стрий, польск. bystry, чэш. bystrý, ст.-слав. быстръ і г. д. Прасл. *bystrъ ’хуткі, быстры, ясны, бадзёры і да т. п.’ Этымалогія слова няясная, ёсць шмат версій. Хутчэй за ўсё слав. *bystrъ звязана з герм. словамі: ст.-ісл. bysia ’імкліва выцякаць’, швед. busa ’кідацца ўперад’, фрыз. bûsen ’бушаваць, шумець’, būsterig ’бурны і г. д.’ Агляд гл. у Фасмера, 1, 259–260.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
поверга́ться
1. уст. валі́цца, па́даць; ру́шыцца;
2. перен. упада́ць; (погружаться) апуска́цца; аго́ртвацца (чым);
3. страд. зва́львацца, валі́цца; кі́дацца; кла́сціся; звярга́цца, зрына́цца; перамага́цца, адо́львацца; прыво́дзіцца; наганя́цца; аго́ртвацца; см. поверга́ть.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)