◎ Ко́дым ’заядлы курэц’ (Нар. лекс.). Да *копта‑дым. Параўн. курадым (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пы́хкаць, -аю, -аеш, -ае; незак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Утвараць гукі, выпускаючы пару, газ.
Пыхкае паравоз.
2. Выпускаць час ад часу дым (пры курэнні).
П. люлькай.
|| аднакр. пы́хнуць, -ну, -неш, -не; -ні́.
|| наз. пы́хканне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
домрабо́тніца, ‑ы, ж.
Дамашняя работніца. Дзверы .. былі адчынены — домработніца выпускала дым з кухні. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́есці сов.
1. в разн. знач. вы́есть;
в. начы́нку пірага́ — вы́есть начи́нку пирога́;
дым вы́еў во́чы — дым вы́ел глаза́;
2. съесть;
вы́еў мі́ску кру́пніку — съел ми́ску су́пу
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
каро́мысел, -сла, мн. -слы, -слаў, м.
1. Драўляная дуга з выемкамі або кручкамі на канцах для пераносу на плячах вёдзер з вадой і іншых грузаў.
2. Рычаг у некаторых механізмах, напр., у вагах.
◊
Дым каромыслам (разм.) — вялікае ажыўленне; шум, беспарадак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кучара́віцца, ‑віцца; незак.
Віцца, закручвацца ў кучары (пра валасы). Валасы кучаравіліся з-пад шапкі. Чорны. / Пра пышную зялёную расліннасць. На балоце там і тут кучаравіліся кусты лазы. Мележ. / Пра дым, туман, хмары. Над .. высачэзнымі вежамі-трубамі кучаравіцца рыжы дым. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Смыза́ ‘імжа’ (ашм., Сл. ПЗБ), ‘мноства, цьма машкары’ (ашм., ЛА, 5). Параўн. укр. смиз ‘увярэднік, Pedicularis L.’, што дазваляе суаднесці з хмыз (хміз) ‘сухія сцяблі хмелю’, хмыза́ (хмуза́) ‘гушчар, хмызняк’ (ТС), якія ўзводзяцца да *smyzъ < і.-е. *smū‑gʼ/*smeu‑gʼ, параўн. ням. Schmauch ‘густы дым’, англ. smoke ‘дым’. Пра суадноснасць значэнняў ‘дым, туман’ — ‘зараслі’ гл. ЭССЯ, 8, 46. Значэнне ‘машкара’ развілося, магчыма, пад уплывам *gъmyzъ, параўн. гмыз ‘насякомыя’ (Ласт.), падрабязней пра яго гл. Пацюпа, Arche, 2007, 3, 207–208.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дыма...
Першая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае па значэннню словам: «дым», «дымавы», напрыклад: дымаход, дымаадводны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зачарні́ць, ‑чарню, ‑чэрніш, ‑чэрніць; зак., што.
Замазаць, зафарбаваць чорным. Зачарніў неба просінь Дым, узняўшыся стогам. Нядзведскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
барвя́ны, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і барвовы. Насустрач сонцу праз блакітны дым агеньчык бліснуў стужкаю барвянай. Аўрамчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)