Verbum

уцярпе́ць, уцярплю́, уцярпі́ш, уцярпі́ць; уцярпі́м, уцерпіце́, уцярпя́ць; уцярпі́, і уце́рпець, -плю, -піш, -піць; -пі́; зак.

Цярпліва перанесці, утрымацца ад якога-н. дзеяння.

Не ўцярпеў (уцерпеў), каб не выказацца.

фуга́с, -а, мн. -ы, -аў, м.

Зарад выбуховага рэчыва, які закладваецца ў зямлю або пад ваду і ўзрываецца ад удару, запальвання або іншага дзеяння.

|| прым. фуга́сны, -ая, -ае.

пату́гі, -ту́г, адз. -ту́га, -і, ДМ -ту́зе, ж.

1. Напружанне мышцаў для якога-н. дзеяння.

Родавыя п.

2. перан. Намаганні, спробы зрабіць што-н. (пераважна няўдалыя).

Марныя п.

марато́рый, -я, мн. -і, -яў, м. (спец.).

Устаноўленая ўрадам адтэрміноўка выканання абавязацельстваў на перыяд дзеяння якіх-н. надзвычайных абставін (вайна, крызіс, стыхійнае бедства і інш.).

М. на ядзерныя выпрабаванні.

абы́², часц.

1. Надае значэнне непаўнацэннасці дзеянню, прадмету, паслабляе патрабаванні да дзеяння, прадмета.

Яму абы сказаць.

2. Ужыв. ў сказах, якія выражаюць пажаданне чаго-н.

Абы яны згадзіліся прыехаць.

шкарлу́піна, -ы, мн. -ы, -пін, ж.

1. Цвёрдая абалонка чаго-н. (яйца, арэха і інш.).

2. перан. Тое, што ізалюе, абмяжоўвае магчымасць далейшага дзеяння, развіцця.

Замыкацца ў сваёй шкарлупіне.

шчо́ўк.

1. -у, мн. -і, -аў, м. Кароткі сухі гук ад стрэлу, дзеяння якога-н. механізма і пад.

Пачуўся металічны ш.

2. у знач. вык. Шчоўкнуць (разм.).

Ш. курком.

на¹, прыназ.

I. з В і М.

1. Ужыв. пры абазначэнні месца ці прадмета, на паверхні якога знаходзіцца хто-, што-н. або куды накіраваны рух, дзеянне.

На стале.

Напісаць на паперы.

Легчы на ложак.

Выйсці на паляну.

2. Ужыв. пры абазначэнні месца або часу дзеяння, а таксама асобы ці прадмета, якія з’яўляюцца аб’ектам дзеяння.

Ісці на працу.

Запланаваць сустрэчу на вечар.

Затрымаць погляд на субяседніку.

Вынесці пытанне на агульны сход.

II. з В.

1. Ужыв. пры абазначэнні тэрміну, прамежку часу.

Запас на зіму.

Спазніцца на гадзіну.

2. Ужыв. для абазначэння прадмета, які з’яўляецца прыладай, інструментам, сродкам для якога-н. дзеяння.

Узяць на буксір.

Зашпіліць на ўсе гузікі.

3. Ужыв. пры абазначэнні колькасці, меры, якія вызначаюць межы чаго-н.

Наваколле відаць на пяць кіламетраў.

Работы на гадзіну.

4. Ужыв. пры ўказанні на мэту, прызначэнне якога-н. дзеяння, прадмета.

Спяшацца на дапамогу.

Сабрацца на вячэру.

Лес на будоўлю.

5. Ужыв. пры абазначэнні спосабу дзеяння, стану.

Расказваць на памяць.

Паверыць на слова.

Зрабіць на свой густ.

III. з М.

1. Ужыв. пры абазначэнні спосабу ўтварэння дзеяння або характару выяўлення працэсу.

Поўзаць на карачках.

Усё рабіць на хаду.

2. Ужыв. для абазначэння прадмета, пры дапамозе якога ўтвараецца дзеянне.

Смажыць на алеі.

Рухавік працуе на бензіне.

3. Пры паўтарэнні назоўнікаў паказвае на наяўнасць вялікай колькасці чаго-н. (разм.).

Лата на лаце.

Калдобіна на калдобіне.